Zdzisław Imbor ps. “Paweł”, “Stary”, “Chudy”, „Duh” (1909 – 1976)
Urodził się 14 października 1909 roku w Jędrzejowie, jako syn Kazimierza i Rozalii Imborów. W 1930 r. ukończył Seminarium Nauczycielskie w Szczebrzeszynie. W latach 1932-1935 r. pracował jako nauczyciel i wychowawca w Zakładzie Opiekuńczym w Nowogródku.
W 1934 roku odbył szkolenie dla oficerów rezerwy w Warszawie, a następnie został wykładowcą obrony przeciwlotniczo-gazowej na kresach wschodnich (Lida, Nieśwież, Wilno, Baranowicze). Kolejny kurs w Nowoświęcianach na dowódców kompanii umożliwił mu uzyskanie nominacji na porucznika rezerwy. Wziął udział w kampanii wrześniowej w obronie Warszawy. Był ranny. Po powrocie do Jędrzejowa, w listopadzie 1939 r., wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski (SZP) i uczestniczył w tworzeniu Komendy Jędrzejowskiego Obwodu SZP-ZWZ.
Został szefem II referatu (wywiad, kontrwywiad, kedyw, ochrona konspiracji, komórka skrytek) na terenie powiatu jędrzejowskiego. Pod koniec 1940 roku, miał zorganizowaną sieć wywiadu i kontrwywiadu, a także pierwszą grupę dywersyjną.
Na jego polecenie w nocy z 24 na 25 stycznia 1942 roku kolejarz kpr. Maran Woźniak „”Grom” w odległości 1200 metrów od stacji kolejowej w Jędrzejowie wykoleił pociąg na linii Kraków – Kielce. Zniszczeniu uległ parowóz, 10 wagonów towarowych, a 6 wagonów zostało uszkodzonych. Przerwa w ruchu kolejowym trwała 18 godzin. Podczas akcji nie było strat po stronie dywersantów. Podczas służby w Armii Krajowej Zdzisław Imbor został awansowany do stopnia kapitana.
W konspiracji używał pseudonimów „Paweł”, „Stary” „Chudy” i „Duh”. Ten ostatni powstał z przekształcenia wcześniejszego pseudonimu „Chudy” – od czwartej litery wspak. Po zakończeniu wojny jego rodzina włączyła człon „Duh” do swego rodowego nazwiska. Podczas pełnienia służby poznał swoją późniejszą żonę Halinę Duh-Imbor ps. „Jur”, która również bardzo aktywnie działała w konspiracji: była łączniczką obwodu Jędrzejów, a od września 1944 r. pełniła funkcję zastępcy szefa wydziału Wojskowej Służby Kobiet.
30 kwietnia 1943 roku por. Zdzisław Imbor został przeniesiony do Kielc, do Sztabu kieleckiego inspektoratu Armii Krajowej, skąd po roku objął stanowisko szefa referatu wywiadu w sztabie radomskiego inspektoratu AK z siedzibą w Radomiu. Funkcję tą pełnił do chwili rozwiązania struktur Armii Krajowej w styczniu 1945 roku.
Mało jest znana pomoc udzielana Żydom przez Zdzisława Imbora i jego rodzinę. Na terenie swojego ogrodu wybudował ziemiankę – schron, w którym ukrywał Żydów. Zachowało się na ten temat dziewięć oficjalnych relacji ocalonych. Jedna z nich – Berka Szwarca, poświadcza bezinteresowną pomoc ze strony rodziny: „Dużo pomocy i życzliwości i serca otrzymywali od Imborów. Imbor był przyjacielem i opiekunem Żydów. Matka moja zawsze mówiła żeby wszyscy pamiętali, że Imborzy to ludzie dobrzy, którzy zasługują na wdzięczność od Żydów.”
Po wojnie rodzina Imborów wyjechała do Gdańska, gdzie Zdzisław zatrudnił się jako inspektor rozładunkowy Biura Odbioru Transportów Morskich w Gdyni (UNRRA). Na początku 1947 roku otrzymał wezwanie do stawienia się w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku. W 1949 roku został aresztowany i przewieziony do więzienia w Kielcach. Został oskarżony o współpracę z Niemcami, likwidację podziemia komunistycznego i działania o charakterze antysemickim.
Proces rozpoczął się 20 lutego 1950 roku. Przewodniczył mu sędzia Stanisław Jabłoński. Na ławie oskarżonych zasiadł oprócz Zdzisława Imbora także Eugeniusz Adamczyk i Stanisław Wiśniewski. Adamczyk ps. „Wiktor” został skazany na karę 10 lat więzienia. Zdzisław Imbor „Duh” i Stanisław Wiśniewski zostali uniewinnieni.
Po powrocie z więzienia znalazł zatrudnienie jako stróż nocny w s.p. ZREMB, a następnie jako kierownik administracyjny w Studium Przygotowawczym do Szkół Wyższych w Gdańsku. W 1951 roku pod naciskiem Urzędu Bezpieczeństwa opuścił Gdańsk z rodziną i powrócił do rodzinnego Jędrzejowa.
20 stycznia 1952 roku został ponownie aresztowany w Krakowie. Wyrokiem sądu został skazany „za usiłowanie przemocą zmienienia ustroju Państwa Polskiego” na 5 lat więzienia, utratę praw obywatelskich i przepadek mienia. Karę odbywał kolejno w więzieniach: na Montelupich w Krakowie, Kamieńsku koło Olsztyna, Jelczu koło Wrocławia. W wyniku amnestii został zwolniony 24.07.1954 roku. W 1958 roku został zrehabilitowany. Przywrócono mu wszystkie odznaczenia: Krzyż Walecznych, Srebrny Krzyż Virtuti Militari, Krzyż Partyzancki, Odznakę Grunwaldu, Londyński Krzyż Armii Krajowej – nadany w Londynie. Zdzisław Imbor zmarł 13 października 1976 roku w Jędrzejowie.
W konspiracji używał pseudonimów „Paweł”, „Stary” „Chudy” i „Duh”. Ten ostatni powstał z przekształcenia wcześniejszego pseudonimu „Chudy” – od czwartej litery wspak. Po zakończeniu wojny jego rodzina włączyła człon „Duh” do swego rodowego nazwiska.
Ewa Działowska
Wojciech Borzobohaty, “Jodła” Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1988 r.
http://andreovia.pl/publikacje/wojenne-opowiesci/item/142-zdzislaw-duh-imbor
https://archiwarodzinne.gov.pl/upload/thumb/2020/12/1_auto_1400x800.jpg#
http://pamiecitozsamosc.pl/il/bohaterski-duch
http://rcin.org.pl/ihpan/Content/59744/WA303_78800_B155-Polska-T-12-2014_Krezolek.pdf