Ignacy Kwarta (1898-1945)
Urodził się 25 lipca 1898 roku w rodzinie chłopskiej w Poczapińcach koło Tarnopola (obecnie na Ukrainie).
Po ukończeniu szkoły powszechnej w Poczapińcach kontynuował naukę w gimnazjum w Tarnopolu aż do wybuchu I wojny światowej. W 1916 udał się wraz z rodziną do Wiednia. Tutaj 26 lutego 1917 r. zdobył świadectwo dojrzałości, po uprzednim zdaniu egzaminu w języku polskim.
W latach 1916-1918 służył w armii Austro-Węgier, dochodząc do stopnia podporucznika. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego.
W 1919 r. rozpoczął studia medyczne na wydziale lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Jako stypendysta Ministerstwa Obrony Narodowej 4 grudnia 1924 r. uzyskał tytuł doktora wszech nauk lekarskich.
Po ukończeniu studiów został skierowany do wojskowej służby medycznej w Korpusie Ochrony Pogranicza w Batalionie “Ludwikowo”. Ze służby został zwolniony przed 1 listopada 1926 r.
W 1929 r. podjął pracę w Świeciu koło Grudziądza jako lekarz powiatowy. Oprócz pracy zawodowej zorganizował też młodzieżowe koło „Wici” i oddział Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych. Po oskarżeniu o działalność komunistyczną został zwolniony z pracy. W 1931 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie został referentem w Ministerstwie Opieki Społecznej. Jednak już w październiku 1933 r. został zawieszony w obowiązkach, a w styczniu kolejnego roku zwolniony.
Następnie zamieszkał na Kielecczyźnie w Jędrzejowie. Znalazł się tutaj za pośrednictwem Feliksa Przypkowskiego. Od 15 sierpnia 1934 r. sprawował funkcję lekarza powiatowego w Jędrzejowie.
W Jędrzejowie kontynuował swoją działalność polityczną. Współpracował z komunistami, socjalistami i ludowcami, a także z Związkiem Młodzieży Wiejskiej „Wici”. Angażował się w działalność społeczną. Był prezesem lokalnego oddziału Polskiego Czerwonego Krzyża, współtworzył oddział Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (TUR) i prowadził szkolenia drużyn ratowniczych. Wygłaszał wykłady propagandowe w Lidze Ochrony Powietrznej i Przeciwgazowej, w Powiatowym Komitecie Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego oraz w Komitecie do Walki z Gruźlicą. Miejscowa ludność ceniła go za humanitarne gesty, jakie czynił w stosunku do najuboższych, udzielając bezpłatnych porad, a nawet przekazując pieniądze na zakup najpotrzebniejszych lekarstw.
Wygłaszane przez niego lewicowe poglądy oraz kontakty z działaczami PPS spowodowały, że 2 listopada 1934 r. został aresztowany pod zarzutem publicznej krytyki władz sanacyjnych i osadzony w więzieniu w Kielcach. W areszcie podjął dwutygodniowy strajk głodowy. Na skutek licznych interwencji, a także staraniem żony doktora Marii, która dotarła do prezydenta Ignacego Mościckiego z prośbą o uwolnienie, opuścił więzienie 22 stycznia 1935 r. Jednocześnie wojewoda kielecki zwolnił go ze stanowiska lekarza powiatowego i zawnioskował o przeniesienie na emeryturę.
W ostatnich latach przed wojną pozostawał zaangażowany w lewicową działalność społeczną. Przewodniczył oddziałowi TUR w Jędrzejowie. Na wiecach propagował ideę utworzenia ludowego frontu antyfaszystowskiego.
We wrześniu 1939 r. jako inwalida wojenny z czasów I wojny światowej, nie brał udziału w walkach z Niemcami. Przygotował natomiast szpital dla rannych w Jędrzejowie.
W czasie okupacji niemieckiej był obserwowany i szykanowany. Zabroniono mu opuszczania miasta i odwiedzania chorych w porze nocnej. Jesienią 1939 r. w mieszkaniu doktora przeprowadzono rewizję, a następnie aresztowano go i przetrzymywano w magistrackim areszcie jako zakładnika.
Wiosną 1940 r. rozpoczął działalność konspiracyjną. Był współorganizatorem powstałej na terenie Jędrzejowa lewicowej organizacji „Młot i Sierp”. Należał też do Straży Chłopskiej „Chłostry”. Swoje mieszkanie udostępniał do prowadzenia nasłuchu radiowego oraz tajnych kompletów.
W nocy z 14 na 15 czerwca 1942 r. został aresztowany przez Gestapo. Przewieziono go do więzienia kieleckiego. Stąd transportem z 1 września 1942 r. został wysłany do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Otrzymał numer 62526. W obozie pracował przy regulacji rzeki Soły. Praca w wodzie, biegunka głodowa oraz początki gruźlicy spowodowały, że trafił do szpitala obozowego. Chroniony przed selekcją do gazu przez kolegów lekarzy przeżył zimę z 1942/1943 r. Rozpoczął pracę jako lekarz w szpitalu obozowym, w zakaźnym bloku nr 20. Po wyzwoleniu obozu 27 stycznia 1945 r. został przewieziony wraz z grupą współwięźniów do szpitala na Białym Prądniku w Krakowie. Stąd na początku lutego zabrano go do Jędrzejowa.
Po powrocie do Jędrzejowa został mianowany dyrektorem szpitala. Mimo złego stanu zdrowia włączył się w budowę struktur władzy komunistycznej. 20 marca 1945 r. został przewodniczącym Powiatowej Rady Narodowej w Jędrzejowie.
Ignacy Kwarta zmarł 23 maja 1945 roku na gruźlicę w szpitalu w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu parafialnym Świętej Trójcy w Jędrzejowie.
Źródło:
Księga Pamięci. Transporty Polaków do KL Auschwitz z Radomia i innych miejscowości Kielecczyzny 1940-1944, T. II, pod red. F. Pipera i I. Strzeleckiej, Oświęcim 2006.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Ignacy_Kwarta
Fotografia ze zbiorów Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.