Maria Stradowska (1900-1943)
Urodziła się w 1900 roku. Była córką Jana i Franciszki Piotrowskich. Wyszła za mąż za Adama Stradowskiego, z którym miała syna Wacława i dwie córki: Kazimierę i Matyldę. Mąż Marii zmarł w 1928 r.
W czasie II wojny światowej mieszkała wraz z dziećmi w Chmielniku przy ul. Szydłowskiej 19. Od jesieni 1942 r. ukrywała w swoim domu pięcioro Żydów : braci Pasternaków oraz małżeństwo z 10-letnim chłopcem. Kryjówkę stanowiło niewykończone pomieszczenie, służące jako skład sprzętu rolniczego.
W lutym 1943 r. wskutek donosu żandarmeria niemiecka dokonała rewizji w ich domu, w czasie której zamordowano ukrywających się Żydów. Stradowskim udało się uciec. Po wszystkim Maria z córkami wróciła do domu, a syn się ukrywał. Po kilku dniach Wacław przyszedł do domu i kiedy został na noc aresztowali go Niemcy. Dwa dni po zatrzymaniu syna, Marię wezwano na posterunek żandarmerii w Chmielniku. Tam została aresztowana pod zarzutem zapewnienia schronienia Żydom.
11 lutego 1943 r. wraz z synem została przewieziona do więzienia w Pińczowie, a stąd 24 marca do więzienia w Kielcach. Następnego dnia przed Sondergericht Kielce odbyła się rozprawa główna w ich sprawie. Maria wraz z synem Wacławem została skazana na karę śmierci. Generalny gubernator, do którego zwrócili się z prośbą o ułaskawienie, nie skorzystał z przysługującego mu prawa.
Maria i Wacław Stradowscy zostali straceni w więzieniu kieleckim 23 grudnia 1943 roku.
„Na dzień przed Bożym Narodzeniem dostałyśmy paczkę z więzienia w Kielcach. W tekturowym pudełku była chustka mamy i kożuch Wacka. I ani słowa wyjaśnienia. Ale my wiedziałyśmy, że to oznacza ich śmierć. Nigdy nie dowiedzieliśmy się, gdzie i jak ich zabito. Nigdy nie dowiedzieliśmy się, gdzie są pochowani” – wspominała po latach Kazimiera Wrzesień, córka Marii Stradowskiej.
16 lipca 2001 r. Instytut Yad Vashem nadał Marii Stradowskiej, jej synowi Wacławowi oraz córce Kazimierze Wrzesień tytuły „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”.
Źródło:
http://swietokrzyskisztetl.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=362&sub=5&subsub=360
https://zyciezazycie.pl/zyz/represje/indeks-represjonowanych/10728,Stradowska-Maria-z-domu-Piotrowska-Stradowski-Waclaw.html