Zientarski Jan

Jan Zientarski ps. „Mieczysław”, „Ein” (1894-1982).

Urodził się 24 października 1894 r., w Niegardowie (pow. miechowski). W wieku 16 lat przeprowadził się z rodzicami do Sosnowca.

Jako nastolatek włączył się w działalność niepodległościową. Został członkiem Związku Strzeleckiego, a już w 1913 r. został komendantem tej placówki w Sosnowcu. Następnie wstąpił do Związku Walki Czynnej. W sierpniu 1914 r., podczas pobytu w Kielcach I Kompanii Kadrowej, dowodzonej przez Józefa Piłsudskiego, Jan Zientarski jako ochotnik zasilił szeregi przyszłych legionistów. Dwa lata później został oficerem Legionów Polskich, następnie walczył w II Brygadzie. Walczył na froncie karpackim i nad Styrem. Postrzał w prawą rękę w jednej z bitew spowodował jej niedowład. (Józef Piłsudski w specjalnym rozkazie jako jednemu z dwóch wyższych oficerów służby czynnej zezwolił na salutowanie lewą ręką). Z powodu odmowy złożenia przysięgi na wierność cesarzowi niemieckiemu, został na kilka miesięcy aresztowany.

Po odzyskaniu niepodległości awansowano go do stopnia porucznika Wojska Polskiego. Zientarski walczył w obronie Ojczyzny przede wszystkim na froncie wschodnim. Brał udział w walkach z Ukraińcami, po których otrzymał awans na kapitana WP. W czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył na Łotwie, a w kulminacyjnych dniach Bitwy Warszawskiej brał udział w kontrataku polskich sił zbrojnych znad Wieprza. Po tym wydarzeniu otrzymał stopień majora. Od jesieni 1920 r., brał udział w zdobyciu Brześcia oraz w bitwie nad Niemnem.

W latach II RP Jan Zientarski rozwijał się zawodowo m. in. ukończył Wyższą Szkołę Piechoty w Rembertowie. W 1924 r. awansowano go do stopnia podpułkownika, a w 1933 r. został pułkownikiem WP. W sierpniu 1939 r. został mianowany dowódcą Oddziału Wydzielonego 10 Dywizji Piechoty Armii „Łódź”.

Płk. Zientarski brał czynny udział w kampanii wrześniowej. Wraz ze swymi podległymi żołnierzami bronił odcinka Wisły na linii Otwock – Góra Kalwaria. Po agresji sowieckiej na Polskę, Zientarski znalazł się w okolicach Chełma. Stamtąd przedostał się na Węgry, gdzie został internowany. Przebywał w kilku obozach dla polskich żołnierzy. We wrześniu 1941 r. udało mu się zbiec z obozu. Dotarł do Budapesztu, gdzie włączył się w prace konspiracyjną. W listopadzie 1941 r. przerzucono go do okupowanej Polski.

Po przybyciu do kraju aktywnie włączył się w działalność Związku Walki Zbrojnej. Głównodowodzący Armią Krajową gen. Stefan Rowecki „Grot” angażował płk. Zientarskiego, przydzielając mu różne funkcje. W marcu 1944 r. gen. Tadeusz Komorowski „Bór” mianował go komendantem Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK. 14 sierpnia 1944 r. po otrzymaniu rozkazu od komendanta AK, nakazującego oddziałom partyzanckim przyjście na pomoc walczącym powstańcom w Warszawie, płk. Zientarski zarządził koncentracje swych oddziałów. 9 dni później przerwał pochód w stronę Warszawy, argumentując słabym uzbrojeniem swych żołnierzy, a także brakiem broni przeciwpancernej. Ponadto partyzanci nie byli przygotowani do otwartej walki z wrogiem w mieście. Należy zaznaczyć, że rzeka Pilica była dość solidnie kontrolowana i obsadzona przez wojska niemieckie, dlatego żołnierze AK mogli ponieść znaczne straty w trakcie marszu do stolicy. Dowództwo AK zrozumiało argumenty płk. Zientarskiego i nakazano Kielecko-Radomskiemu Okręgowi AK zorganizowanie akcji „Burza” na podległym sobie terenie.

Po rozwiązaniu AK przez gen. Leopolda Okulickiego w połowie stycznia 1945 r., płk. Zientarski wydał rozkaz, zabraniający jego żołnierzom ujawniania się przed Sowietami oraz rozwiązywania podległych mu oddziałów. W maju 1945 r. złożył komendę i oddał się do dyspozycji płk. Jana Rzepeckiego, działając w Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość”. Płk. Zientarski nie aprobował walki zbrojnej z Armią Czerwoną. Działał w konspiracji do czasu aresztowania go w Sosnowcu przez Urząd Bezpieczeństwa 24 lipca 1946 r., przetransportowano go do Warszawy. Komuniści uważali, że płk. Zientarski był jednym z najaktywniejszych członków WiN. W wyniku procesu na którym był sądzony z kilkoma innymi żołnierzami, został skazany na 3,5 roku więzienia. Wyrok odbywał we Wronkach. Więzienie opuścił 26 stycznia 1950 r. Rok później władze bezpieczeństwa postanowiły ponownie aresztować płk. Zientarskiego, przetrzymywano go w kieleckim więzieniu.

Jan Zientarski po aresztowaniu przez WUBP w Kielcach 1951 r. (Źr. foto https://krakow.ipn.gov.pl/pl4/edukacja/przystanek-historia/100425,Jan-Zientarski-1894-1982-Calym-zyciem-za-Wolna-i-Niepodlegla.html) 

Funkcjonariusze UB starali się wykazać, jakoby płk. Zientarski miał w czasie okupacji współpracować z Niemcami. Pod koniec 1951 r. opuścił kieleckie więzienie ponieważ, nie znaleziono jakichkolwiek dowodów, świadczących o rzekomej kolaboracji z okupantem. Według opisu jego postawy sporządzonej przez oficera UB wynika, że płk. Zientarski był zdecydowanym antykomunistą. Do końca swych dni był śledzony i inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa.

Płk Jan Zientarski zmarł 4 maja 1982 r. w Warszawie. Pochowano go na cmentarzu powązkowskim.