Dlaczego 3 maja (każdego roku) nie idziemy do szkoły?
3 maja obchodzimy polskie święto państwowe w rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja (1791), ustanowione w 1919 i ponownie w 1990. Ponieważ nadal nasz kraj zmaga się z epidemią, prezentujemy kolejne ćwiczenia, które rodzice mogą w domu wykonać z dziećmi, tym razem poświęcone bardzo ważnemu wydarzeniu w historii Polski.
Kilka pytań i odpowiedzi:
Dlaczego to wydarzenie sprzed 300 lat jest tak ważne, że mamy teraz święto, nie idziemy do szkoły i pracy?
Uchwalono w Rzeczpospolitej Obojga Narodów Ustawę Rządową pierwszą w Europie i drugą na świecie.
Dlaczego Ustawa Rządowa jest tak ważna?
Ustawa taka zwana Konstytucją określa zasady funkcjonowania państwa. Określa, kto w państwie rządzi, jakie prawa i obowiązki mają obywatele.
Czy Polacy wcześniej nie wiedzieli jak ma funkcjonować ich kraj?
Wiedzieli, ale Polska była osłabiona sporami wewnętrznymi, a sąsiedzi rośli w siłę. Doszło już do rozbioru Polski i oświeceni Polacy chcieli ratować kraj wprowadzając reformy.
Jakie reformy wprowadzono?
Wspomniano o bardzo ważnych osobach w kraju: chłopach i mieszczanach, wcześniej ich pomijano. Wprowadzono trójpodział władzy, który funkcjonuje także dziś, na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą – jest to bardzo ważne ponieważ chroni przed nadużyciem z jednej w tych władz.
Czy udało się ocalić Polskę?
Niestety doszło do 2 i 3 rozbioru, ale Ustawa ta stała się przykładem dla kolejnych takich ustaw w Polsce.
Czy w Polsce teraz mamy Konstytucję?
Oczywiście, aktualnie obowiązująca Konstytucja została uchwalona w 1997 r. i określa zasady funkcjonowania państwa Polskiego.
Dla bardziej zaawansowanych jeszcze raz tło historyczne:
Przyszedł czas kiedy zmarł król August III Sas. Elekcja po śmierci Augusta III zapowiadała się burzliwie. Elekcja to sposób wybierania króla stosowany w przypadku braku królewskiego potomka męskiego- czyli syna. Od czasów bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta, w Rzeczpospolitej na tron mógł być powoływany każdy szlachcic z kraju i zagranicy. Magnaci i szlachta chcieli wybrać syna zmarłego monarchy licząc na przedłużenie beztroskich czasów saskich.”. Za króla Sasa, jedz, pij i popuszczaj pasa”! Przeciwko takim wyborom było stronnictwo magnackiego rodu – Czartoryskich, które domagało się reform. Reformy są to zmiany w rządzeniu dążące do poprawy sytuacji politycznej, gospodarczej królestwa. Ale caryca Katarzyna z Rosji chciała mieć kontrolę nad naszym krajem i popierała kandydaturę Stanisława Augusta Poniatowskiego – swojego sojusznika. I oto w 1764 roku królem Polski został Stanisław August Poniatowski. Stanisław Poniatowski był człowiekiem o wielkiej inteligencji i pracowitości. Starannie wykształcony znał biegle 6 języków. Zaraz po wstąpieniu na tron król rozpoczął reformy. A nie było to łatwe, caryca Katarzyna była niezadowolona. W 1772 roku Rosja, Austria i Prusy dokonały I rozbioru Polski zajmując łącznie 1/3 obszaru państwa. Sejm zmuszony był do zatwierdzenia tego rozbioru. Na tym samym sejmie z inicjatywy króla została utworzona Komisja Edukacji Narodowej – pierwsze w świecie ministerstwo oświaty. Okres rządów Stanisława Augusta nazywamy czasami stanisławowskimi. Były to lata rozkwitu i oświecenia. Król założył Teatr Narodowy, w kraju tworzyli swe dzieła artyści: Julian Ursyn Niemcewicz, Ignacy Krasicki oraz publicyści: Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic. (W tym czasie wyświetlamy zdjęcia St. A. Poniatowskiego, Kołłątaja, Staszica, J. U. Niemcewicza, I. Krasickiego, Teatru Narodowego, Ew. postaci z bajek Kraszewskiego). Doniosłym wydarzeniem w okresie rządów Stanisława Augusta były obrady Sejmu Czteroletniego.
Sejm pracował przez cztery lata. W 1791 roku, w maju uchwalił konstytucję, którą nazwano po prostu Konstytucją 3 Maja. Konstytucja to najważniejszy akt prawny w państwie. Do konstytucji „dopasowuje się” wszystkie prawa i ustawy. Konstytucję podzielono na następujące rozdziały:
Preambuła
I. Religia panująca
II. Szlachta ziemianie
III. Miasta i mieszczanie
IV. Chłopi włościanie
V. Rząd czyli oznaczenie władz publicznych
VI. Sejm czyli władza prawodawcza
VII. Król, władza wykonawcza
VIII. Władza sądownicza
IX. Regencja
X. Edukacja dzieci królewskich
XI. Siła zbrojna narodowa
Cały tekst znajdziemy tutaj: http://libr.sejm.gov.pl/tek01/txt/kpol/1791.html
Co roku 3-ciego Maja obchodzimy rocznicę tego doniosłego wydarzenia.
Propozycja ćwiczeń:
1. Dla najmłodszych:
– Puzzle na bazie obrazu Jana Matejki „Konstytucja 3 Maja 1791r”.
https://puzzlefacto:ry.pl/pl/puzzle/graj/dla-dzieci/228080-konstytucja-3-maja
- Można także wydrukować ten obraz i pociąć na puzzle.
- Prosta wyklejanka. Potrzebna będzie drukarka, klej i nożyczki.
Postacie do Konstytucji 3 Maja
2.Dla starszych dzieci :
-Rebus którego rozwiązanie tworzy tytuł popularnej piosenki śpiewanej w święto 3 Maja.
-Krzyżówka i wykreślanka- hasła w obu dotyczą Konstytucji 3 Maja. Możemy je pobrać, wydrukować . Kiedy nie dysponujemy drukarką po pobraniu można jej wypełnić na komputerze.
-„Słoneczko”. Ta aktywność przybierze formę plakatu. Na dużej kartce np. formatu A3 przyklejamy wcześniej pobrane i wycięte kółko które będzie środkiem naszego „słoneczka”. Kolejnym krokiem będzie wycięcie „promyków”. Są to paski z hasłami związanymi z Konstytucją 3 Maja. Ale uwaga- dla utrudnienia wkradły się tam nieprawdziwe stwierdzenia. Po dokonaniu wyboru przyklejamy „promyki” dookoła „słoneczka”
Hasła do Słoneczka Konstytucji 3 Maja
-Zgadywanka: Pokazujemy obraz z zaznaczonymi postaciami (poniżej) oraz listę postaci, następnie chowamy listę i staramy się wskazać jak najwięcej osób lub jedna osoba wymienia numer a druga podaje kim była ta postać.
Lista postaci historycznych:
- Stanisław Małachowski (1736–1809), marszałek Sejmu Wielkiego
- Aleksander Linowski (ok. 1759–1820), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
- Ignacy Wyssogota Zakrzewski (1745–1802), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
- Tadeusz Kościuszko (1746–1817), generał wojsk koronnych
- Kazimierz Nestor Sapieha (1757–1798), marszałek Sejmu Wielkiego
- Julian Ursyn Niemcewicz (1757–1841), poseł na Sejm Wielki, współautor konstytucji
- Michał Zabiełło (1760–1815), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
- Jan Suchorzewski (zm. 1804 lub 1809), poseł na Sejm Wielki, przeciwnik konstytucji
- Stanisław Kublicki (1750–1809), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
- Franciszek Ksawery Branicki (ok. 1730–1819), hetman wielki koronny, przeciwnik konstytucji
- Hugo Kołłątaj (1750–1812), podkanclerzy koronny, współautor konstytucji
- Feliks Turski (1720–1800), biskup krakowski (lub Tymoteusz Gorzeński)
- Ignacy Potocki (1750–1809), marszałek wielki litewski, współautor konstytucji
- Adam Kazimierz Czartoryski (1734–1823), starosta generalny ziem podolskich, zwolennik konstytucji
- Scipione Piattoli (1749–1809), sekretarz prywatny królewski, współautor konstytucji
- Tadeusz Matuszewicz (1765–1819), poseł na Sejm Wielki, współautor konstytucji
- Stanisław August Poniatowski (1732–1798), król Polski
- Anna Charlotta Dorota von Medem (1761–1821), księżna kurlandzka (lub Róża z Martynkowskich Dekertowa)
- Elżbieta z Szydłowskich Grabowska (1748/9–1810), metresa królewska
- Jan Dekert(1738–1790), prezydent miasta Warszawy
- Antoni Stanisław Czetwertyński- Światopełk (1748–1794), przeciwnik konstytucji
- Antoni Polikarp Złotnicki (ok. 1750–1830), poseł na Sejm Wielki, przeciwnik konstytucji
- Francuski rojalista
- Jan Kiliński (1760–1819), mistrz szewski
- Klemens Maria Hofbauer (1751–1820), ksiądz redemptorysta
- Stanisław Staszic (1755–1826), ksiądz, działacz oświeceniowy
- Andrzej Hieronim Zamoyski (1716–1792), były wojewoda inowrocławski, autor Kodeksu Zamojskiego
- Tymoteusz Gorzeński (1743–1825), biskup smoleński
- Kazimierz Konopka (1769–1805), sekretarz Hugona Kołłątaja
- Ksiądz prawosławny
- Paweł Ksawery Brzostowski (1739–1827), ksiądz (lub Józef Stępkowski)
- Antoni Tyzenhauz (1733–1785), były zarządca litewskich ekonomii królewskich
- Chłop
- Józef Poniatowski (1763–1813), generał wojsk koronnych
- Stanisław Mokronowski (1761–1821), poseł na Sejm Wielki
- Młody Żyd
- Stary Żyd
– Z dzieciakami, które umieją już pisać możemy stworzyć swoją własną „domową” konstytucję czyli zasady funkcjonowania domu, a na koniec pięknie ozdobić nasz rękopis.