Zakazane piosenki

Pod tym tytułem odbył się w gdańskiej hali „Olivia” 20-22 sierpnia 1981 r. Przegląd Piosenki Prawdziwej. Po raz pierwszy w Polsce, od czasów II wojny światowej, piosenkarze mogli prezentować swoje utwory bez ingerencji cenzury. Pomysłodawcą imprezy był Maciej Zębaty, który chciał znaleźć przestrzeń dla artystów, którym odmówiono udziału w festiwalu w Opolu.

W przeglądzie piosenki wzięło udział ok. 200 wykonawców. Większość z występujących artystów prezentowała swój dorobek w klubach studenckich i nie była znana szerszej publiczności, choć wśród wykonawców znaleźli się również twórcy powszechnie znani: Anna Szałapak, Jacek Fedorowicz, Przemysław Gintrowski, Marek Grechuta, Krystyna Janda, Jacek Kaczmarski, Jan Kelus, Antonina Krzysztoń, Daniel Olbrychski, Jan Pietrzak, Andrzej Poniedzielski, Andrzej Rosiewicz, Tomasz Sikora, Marek Tercz, Maciej Zembaty oraz  zespoły: Wały Jagiellońskie, Maanam, Pod Budą, Pomorzanie, Kryzys, Wolna Grupa Bukowina.

Festiwal trwał trzy dni. Każdego dnia publiczność przyznawała po 3 nagrody dla wykonawców. Dzień rozpoczynała piosenka śpiewana przez Mieczysława Cholewę – Ballada o Janku z Gdyni. Konkursowicze ubiegali się o nagrody Złotego, Srebrnego i Brązowego Knebla. Występom towarzyszyła odpowiednia scenografia. Na podłodze leżały codzienne gazety z bloku państw socjalistycznych, po których mogli deptać wchodzący na halę gdańskiej „Olivii”. Na scenie zawisły karykatury Bolesława Bieruta, Józefa Cyrankiewicza, Władysława Gomułki, Piotra Jaroszewicza i Edwarda Gierka. Atmosfera na hali była żywiołowa. Publiczność świetnie się bawiła, reagując brawami i śmiechem na żarty i teksty antykomunistyczne.

Laureatami Zakazanych Piosenek zostali: Jacek Zwoźniak (za wykonanie piosenek: Najpiękniejsza w klasie robotniczej i Piosenka na wszelki wypadek, Jacek Kaczmarski (Świadkowie i Rejtan), Małgorzata Bratek (Kiedym stawił się i Modlitwa), Maciej Zembaty (Izba chorych i Brygadzista Albin), zespół Pomorzanie (Ten grudniowy dzień i Mario Matko), Zbigniew Sekulski (List i Między wschodem a zachodem świata), Jan Tadeusz Stanisławski (Z naganem do MHD), Aleksander Grotkowski (Rozmowy ministra ze studentami i Ballada o św. Włodzimierzu) oraz Maciej Pietrzyk (Piosenka dla córki i Sierpień’80). Nagrodę specjalną, ufundowaną przez Gdański Komitet Obrony Więzionych za Przekonania wręczono Piotrowi Szczepanikowi i Ewie Dałkowskiej.

Służba Bezpieczeństwa nie pozostawiła festiwalu „bez opieki”. W hotelach większość z nocujących tam wykonawców miała założone podsłuchy. 9 funkcjonariuszy nagrywało przebieg imprezy, informując o najbardziej antyradzieckich wystąpieniach. Starano się też zapobiec aby nagrania nie rozprzestrzeniały się po kraju. Działania te nie przyniosły spodziewanych efektów. Przegrywane z magnetofonu na magnetofon kasety rozchodziły się po kraju jak świeże bułeczki. Po dwóch miesiącach utwory festiwalowe były słuchane i śpiewane w całym kraju.

 

Ewa Działowska

Zdjęcia wykorzystane w artykule:

Marek Grechuta, fot. Marek Karewicz/East News, Przemysław Gintrowski – screen: youtube.com, Anna Szałapak – fot. Wojciech Olszanka/East News, zdj. plakat I Przeglądu Piosenki Prawdziwej w Gdańsku, zdj. lewy róg fot. Jerzy Ko?nik/Forum