Pomniki świętych w Kielcach

W przestrzeni publicznej Kielc, poza murami kościołów i cmentarzy, znajdują się liczne pomniki świętych. Począwszy od XVIII wieku sukcesywnie wznosiły je kolejne pokolenia kielczan. Najnowsze z nich powstały w XXI wieku. Różnią się stylem, rozmiarem i zastosowanymi budulcami. Łączy je żywa wiara kieleckich wspólnot, które wznosiły je na miarę swoich potrzeb i możliwości.

*

Najczęściej upamiętnianym świętym w Kielcach jest Jan Nepomucen. Ma on w naszym mieście aż pięć pomników.

Urodził się w czeskim Nepomuku ok. 1350 r. i stąd pochodzi jego przydomek. W 1393 r. został uwięziony i poddany torturom na rozkaz Wacława IV króla Czech. Święty Jan został następnie zrzucony z mostu Karola do rzeki Wełtawy.

Kult św. Jana Nepomucena rozwijali głównie jezuici po jego kanonizacji w 1729 r. Rozprzestrzenił się on na ościenne kraje, trafił między innymi do Polski, Austrii i Niemiec. Według tradycji, św. Nepomucen chronił pola i zasiewy przed powodzią jak i  również suszą, dlatego figury świętego można często spotkać  w sąsiedztwie mostów i rzek. W takiej intencji wznosili go również kielczanie.

Figura św. Jana Nepomucena przy Seminarium Duchownym (ul. Jana Pawła II 7)


(fot. OMPiO)

Barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena znajduje się przed budynkiem Wyższego Seminarium Duchownego przy ulicy Jana Pawła II. Rzeźba wykonana z piaskowca stała początkowo (XVIII wiek) nieopodal przy Krakowskiej Rogatce. W związku z przebudową skrzyżowania, na początku lat sześćdziesiątych, przeniesiono ją do parku, pod mur więzienny. Zabytek był już wtedy w złym stanie technicznym, brakowało fragmentów krzyża, ręki i twarzy świętego. Renowacją rzeźby zajął się kielecki rzeźbiarz Stefan Maj i 7 listopada 1997 roku odnowiona figura stanęła przed budynkiem Seminarium.

Figura św. Jana Nepomucena w Parku Miejskim


(fot. www.um.kielce.pl)

Barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena znajduje się w Parku Miejskim, po zachodniej stronie stawu. Figura świętego pochodzi z XVIII wieku, a przeniesiono ją w obecne miejsce w XIX wieku z klasztoru ojców Cystersów w Jędrzejowie.
W Kielcach znajdują się jeszcze trzy inne figury tego świętego – wszystkie są do siebie podobne, przedstawiają świętego z jednym z atrybutów mu przypisanych – z krzyżem w ręce. Figura świętego w parku różni się od nich. Wprawdzie święty też trzyma krzyż ale tylko jedną ręką i krzyż ten leży na otwartej księdze (dodatkowo obok elementy roślinne – prawdopodobnie jest to symboliczna  palma męczeństwa). Lewa stopa oparta jest na kuli.
Napis umieszczony z tyłu kolumny informuje iż pomnik odrestaurowany był w 1914 roku dzięki funduszom B. M. Saskich i M. M. Halików.

Figura św. Jana Nepomucena przy kieleckiej katedrze


(fot. OMPiO)

Pomnik św. Jana Nepomucena znajduje się przy kieleckiej katedrze tuż obok kaplicy Ogrójcowej. Barokowa figura stoi na wysokiej toskańskiej kolumnie. Pierwotnie pomnik stał przed dzwonnicą, na placu Panny Marii.

Figura św. Jana Nepomucena parafia Świętego Krzyża (ul. 1-go Maja 57)


(fot. OMPiO)

Późnobarokowy pomnik św. Jana wzniesiony w 1912 r. z fundacji Michała Jurkowskiego jest obecnie zasłonięty dużym ekranem dźwiękowym i widoczny głównie od strony chodnika na którym stoi. Został odrestaurowany po 2008 r. Druga, mniejsza figura świętego Jana Nepomucena znajduje się po drugiej stronie ulicy i jest umieszczona w niszy tamtejszej kapliczki.

Kapliczka świętych (ul. 1 Maja 80)


(fot. OMPiO)

Naprzeciw kościoła Świętego Krzyża w Kielcach stoi kapliczka – kamienny krzyż umieszczony na wysokim dwustopniowym postumencie. W płytkiej wnęce na frontowej ścianie tegoż postumentu znajduje się płaskorzeźba św. Jana Nepomucena, opatrzona u góry napisem “S. Jan”. We wnękach bocznych znajdują się płaskorzeźby św. Rozalii i św. Ignacego.


Św. Jan Nepomucen (fot. OMPiO)

Św. Rozalia z Palermo (1130-1170) gdy rodzice przynaglali ją do małżeństwa, uciekła z domu do groty na pobliską górę i tam zamieszkała jako pustelnica, prowadząc życie pełne pokuty i wyrzeczeń. Na ścianach wyryła napis: “Ja, Rozalia, córka Sinibalda, postanowiłam żyć w tej grocie dla miłości mego Pana, Jezusa Chrystusa”. W 1624 roku, podczas zarazy nękającej Palermo i okolicę, zdarzył się cud. Święta Rozalia ukazała się pewnej kobiecie i powiedziała, gdzie należy szukać jej relikwii. Kazała przenieść je do Palermo i przejść z nimi w uroczystej procesji przez miasto. W opisanej grocie znaleziono kości kobiety. Po wykonaniu polecenia Rozalii zaraza zakończyła się. Od tego momentu rozpoczął się kult Rozalii – orędowniczki chroniącej od zarazy.


Św. Rozalia (fot. OMPiO)

Św. Ignacy Loyola (1491-1556) był założycielem towarzystwa jezuitów, który od 2 poł. XVI wieku stało się jednym z najbardziej wpływowych zakonów w Polsce. Zakonnicy wznosili ogromną ilość świątyń i kapliczek aby dotrzeć z przesłaniem Ewangelii do jak najliczniejszej grupy ludzi. Święty Ignacy jest uważany za patrona kobiet oczekujących potomstwa i rodzących matek.


Św. Ignacy Loyola (fot. OMPiO)

*

Najpopularniejszym współczesnym świętym jest oczywiście Karol Wojtyła (1920-2005). Kochany papież, którego postać jest bliska wszystkim Polakom ma w naszym mieście co najmniej cztery pomniki.

Pomnik św. Jana Pawła II przy kieleckiej katedrze


(fot. OMPiO)

Znajduje się na placu Jana Pawła II. Przedstawia papieża z pastorałem zakończonym krzyżem błogosławiącego prawą ręką. Jego autorką jest kielecka rzeźbiarka Anna Grabiwoda. Postument został odsłonięty na początku lat 90.

Pomnik św. Jana Pawła II (ul. Sienna 5)


(fot. www.um.kielce.pl)

Okazały pomnik Jana Pawła II, postawiony w 25 – lecie pontyfikatu (2003 r.), znajduje się na terenie Przytuliska dla bezdomnych im. Jana Pawła II prowadzonego przez Fundację Gospodarczą św. Brata Alberta. Pomnik przedstawia postać papieża w tiarze, stojącego na kuli ziemskiej.

Pomnik św. Jana Pawła II przy kościele św. Józefa Robotnika


(fot. www.um.kielce.pl)

Umieszczono go przy wejściu do kościoła obok rosnącej tam sosny. Pomnik “Papież odpoczywający” został wykonany przez znanego artystę rzeźbiarza prof. Czesława Dźwigaja. Poświęcił go bp Kazimierz Ryczan – 27 czerwca 2010 r. Pomnik przedstawia Jana Pawła II spoczywającego z różańcem w dłoni na tle wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej.

Popiersie św. Jana Pawła II (ul. Łanowa 68)


(fot. www.um.kielce.pl)

Popiersie umieszczone na cokole, znajduje się przed Szkołą Podstawową nr 23 i Gimnazjum nr 11 noszących im. Jana Pawła II. Pomnik przedstawia papieża w tiarze z ręką umieszczoną na sercu. Na cokole znajduje się herb papieski. Pomnik postawiono i poświęcono 7 czerwca 2006 r, a jego autorem jest znany kielecki rzeźbiarz – Sławomir Micek.

Pomnik św. Jana Pawła II (ul. Mieszka I 48)


(fot. www.milosierdziekielce.pl)

Jan Paweł II zapisał się w kartach historii jako wielki promotor kultu Bożego Miłosierdzia. Ustanowił on  Święto Bożego Miłosierdzia obchodzone tydzień po Wielkanocy przez katolików na całej Ziemi. Nic więc dziwnego, że jego pomnik znalazł się przed Diecezjalnym Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Kielcach. Nie należy on jednak do najbardziej udanych upamiętnień papieża-Polaka.

*

Pozostałe pomniki  upamiętniają postacie zarówno polskich jak i zagranicznych świętych.

Figura św. Tekli przy kieleckim Rynku


(fot. www.um.kielce.pl)

Barokowa figura św. Tekli znajduje się na skwerku przy Rynku. Ufundowana została w 1765 roku przez Macieja Gilbę – kucharza biskupa Kajetana Sołtyka. Pierwotnie stała przed kamienicą „Sołtyki” – w latach 30-tych XIX w. została przeniesiona w obecne miejsce (na wyremontowanym Rynku umieszczono poziomą tablicę informującą o wcześniejszym umiejscowieniu pomnika).

Święta Tekla – pierwsza męczennica, święta kościołów katolickiego i prawosławnego, po nawróceniu i otrzymaniu chrztu dwukrotnie skazywana była na śmierć, najpierw na spalenie, później na pożarcie przez dzikie, wygłodniałe lwy. W obu przypadkach uniknęła ona śmierci, by dożyć sędziwego wieku.

Święta patronuje umierającym, cierpiącym na choroby oczu, chroni przed wężami i dzikimi zwierzętami oraz przed pożarami i zarazą. Jej atrybuty to narzędzia jej męki – stos, lew i krzyż w ręce. Uwzględniono to w kieleckim pomniku. Rzeźba przedstawia Teklę z dużym krzyżem w prawej ręce, zaś u jej stóp znajduje się lwia głowa i wąż. Figurę umieszczono na zdobionej, wykonanej z piaskowca podstawie. Na niej dwa napisy: (od frontu)   Soli Deo honor & gloria (Tylko Bogu cześć i chwała) mente dato/ sta thecla/ grex vota/ sonora/ tanta patrona/ sors bona/ fata feret/ renovatum/ A.D./ 1836, a od tylu pomnika: “Uniknie ognia powietrza wód zwierza kto Świętey TEKLI przyczynić dowierza. A.D. 1765”. U stóp świętej, po obu stronach umieszczono dwa małe anioły

Figura św. Floriana (ul. Sandomierska 81)


Uroczystość poświęcenia figury św. Floriana w 2010 r. (fot. Aleksander Piekarski/echodnia.eu)

Pomnik patrona strażaków odsłonięty został 4 maja 2010 przed Komendą Wojewódzkiej Państwowej Straż Pożarnej w Kielcach. Święty przedstawiony jest w stroju rzymskiego oficera, z naczyniem z wodą do gaszenia ognia. Przypisywano mu obok funkcji wojskowych dowodzenie oddziałem gaśniczym.

Święty Florian urodził się ok. 250 roku w Ceti (obecnie Zeiselmauer). Jego życie przypadło na okres prześladowań chrześcijan. W młodym wieku został powołany do armii cesarza rzymskiego – Dioklecjana (284-305). Przypisywano mu obok funkcji wojskowych dowodzenie oddziałem gaśniczym. Według legendy, ocalił płonącą wioskę jednym wiadrem wody. W roku 304 ujął się za prześladowanymi legionistami chrześcijańskimi, za co został skazany na karę śmierci. 4 maja 304 poniósł śmierć męczeńską w nurtach rzeki Enns (Anizy), na terenie dzisiejszej Górnej Austrii, w miejscowości Lauriacum (obecnie Lorch).

Pomnik św. Faustyny (ul. Mieszka I 48)


(fot. www.milosierdziekielce.pl)

Św. Faustyna Kowalska (1905-1938) jest najbardziej znaną polską mistyczką. Jej słynny “Dzienniczek” jest najczęściej tłumaczoną polską książką na języki obce. Pomnik przed Diecezjalnym Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Kielcach przedstawia świętą w habicie zakonnym z rękami złożonymi do modlitwy.

Pomnik Św. Wojciecha (plac św. Wojciecha 9) 


(fot. OMPiO)

Święty Wojciech Sławnikowic (956-997) pochodzący z Czech biskup, patron Polski, zasłynął m. in. jako zdecydowany przeciwnik handlu słowiańskimi niewolnikami do krajów arabskich, gdyż średniowieczna Praga była jednym z największych centrów europejskiego handlu niewolnikami. Wygnany z Pragi przybył na nasze ziemie aby prowadzić misje wśród pogańskich Prusów, z rąk których poniósł męczeńską śmierć, stając się pierwszym słowiańskim świętym męczennikiem.

Pomnik świętego Wojciecha odsłonięty w 1997 roku. Znajduje się na placu przed wejściem głównym do kościoła pw. św. Wojciecha – najstarszej parafii w kielcach. Pomnik ufundowali parafianie w roku piątej pielgrzymki Jana Pawła II. Figura św. Wojciecha odlana z brązu znajduje się na niewielkim czworobocznym cokole wykonanym z piaskowca. Na cokole od frontu napis “Święty Wojciechu módl się za nami / 997 -1997”.

Figura św. Józefa (plac św. Wojciecha 9)


(fot. OMPiO)

Umiejscowiona na drodze do południowego wejścia do świątyni przedstawia ziemskiego ojca Jezusa niosącego syna na lewym ramieniu a w prawym trzymającego lilię.

Figura św. Józefa (ul. Turystyczna 3)


(fot. www.jozef-kielce.pl)

Umiejscowiona na wysokiej kolumnie rzeźba przedstawia św. Józefa w aureoli niosącego Chrystusa na prawym ramieniu.

Pomnik błogosławionego Józefa Pawłowskiego na Wzgórzu Zamkowym


(fot. OMPiO)

Na środku dziedzińca Wzgórza Zamkowego znajduje się pomnik kapelana więzienia kieleckiego z okresu II wojny światowej. Pomagał wszystkim potrzebującym pomocy, jeńcom dostarczał jedzenie, ale także cywilne ubrania umożliwiając im ucieczkę. Tę działalność księdza przerwało aresztowanie 10 lutego 1941 roku. Po trwającym 2 miesiące pobycie w więzieniu na Zamkowej ksiądz został wysłany do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu a następnie Dachau. Zginął 9 stycznia 1942 roku. Po latach papież Jan Paweł II wyniósł ks. Pawłowskiego na ołtarze jako błogosławionego męczennika II wojny światowej.

Pomnik księdza, zaprojektowany przez Mirosława Nizio, składa się z trzech części: testamentu księdza w przezroczystej skrzyni na środku dziedzińca, metalowych płyt ukazujących najważniejsze daty z jego życia oraz szklanej płyty pod budynkiem IDK gdzie umieszczone są wspomnienia o księdzu i cytaty z Pisma Świętego.

Pomnik został odsłonięty 16 grudnia 2013 r. i poświęcony przez biskupa Kazimierza Gurdę.

Pomnik błogosławionego ks. Jerzego Popiełuszki na Placu NMP


(fot. OMPiO)

Ksiądz Jerzy Popiełuszko (1947-1984) był najbardziej znanym z kapelanów “Solidarności”. Niestrudzenie stawał w obronie prawdy i godności robotników. Został zamordowany funkcjonariuszy komunistycznej Służby Bezpieczeństwa 19 października 1984 r.

20 października 1999 roku na Placu Najświętszej Maryi Panny, w jego wschodniej części przed bazyliką katedralną, stanął pomnik księdza Jerzego Popiełuszki. Został odsłonięty z okazji 15 rocznicy męczeńskiej śmierci kapłana. Autorem rzeźby wykonanej z brązu jest artysta Grzegorz Łagowski. Na kamiennym cokole z czerwonego suchedniowskiego piaskowca umieszczono napis “Zło dobrem zwyciężaj”. W 2012 roku, przy okazji przebudowy płyty Placu Najświętszej Maryi Panny, zmieniło się bezpośrednie otoczenie pomnika, a sam pomnik podświetlono.

*

Najważniejszymi postaciami dla katolików w Polsce są oczywiście Jezus i Maryja. To ich figury i rzeźby najczęściej znajdują się w przestrzeni publicznej naszego kraju. Jednak w tym artykule pragnę skupić się na postaciach “szeregowych” świętych, których pomniki na przestrzeni dziejów pojawiły się w naszym mieście. Starałem się w telegraficznym skrócie przestawić zarówno wizerunki tych wybitnych postaci jak i ich lokalizacje.

Jeżeli znacie państwo jakieś inne pomniki świętych na terenie naszego miasta lub chcielibyście się podzielić swoją szerszą wiedzą na temat pomników zaprezentowanych w niniejszym artykule zapraszamy na profil OMPiO na FB.

Bruno Wojtasik

Żródła:

Opisy pomników oparte są na informacjach zawartych w dziale “Pomniki i tablice pamiątkowe w Kielcach” na oficjalnej stronie miasta: www.um.kielce.pl/pomitab/

Życiorysy świętych oparte są wspomnieniach świętych zawartych na stronie brewiarz.pl oraz Wikipedii.