12 maja 2022 roku polski Sejm przyjął ustawę uchwalającą 20 czerwca Narodowym Dniem Powstań Śląskich. To polskie święto państwowe niebędące dniem wolnym od pracy, przypada w rocznicę wkroczenia wojsk polskich na Górny Śląsk w 1922 roku po ostatecznych rozstrzygnięciach granicznych w wyniku powstań i plebiscytu. Mimo iż, I wojna światowa zakończyła się w 1918 roku i Polska odzyskała niepodległość, to jeszcze przez kilka lat Polacy musieli walczyć o ostateczne ustalenie granic swojego kraju. Walki te także toczyły się na Śląsku. Miały tam miejsce trzy konflikty zbrojne w latach 1919–1921.
Jednym z bohaterów powstań śląskich był doktor Adam Mielęcki. Urodził się 30 listopada 1864 w Hucisku niedaleko Kielc. Rok później jego rodzina zamieszkała w dworku w pobliskim Koźminku. Maturę zdał w gimnazjum w Ostrowie Wielkopolskim, po czym studiował medycynę w Niemczech i tam też uzyskał dyplom lekarski. Praktykę lekarską odbywał w Saksonii, a następnie w Zagłębiu Dąbrowskim na terenie ówczesnego zaboru rosyjskiego. W 1899 roku osiedlił się w Katowicach. Nie tylko stał się znanym i szanowanym lekarzem chorób kobiecychale także czynnie angażował się w działalność organizacji narodowych.
W 1908 roku został przewodniczącym, założonego przez polskich medyków Towarzystwa Lekarzy Polaków na Śląsku. Był przedstawicielem ludności polskiej w Centralnym Komitecie Pomocy dla Dzieci w Katowicach, organizując po pierwszym powstaniu śląskim pomoc dla dzieci. Władze niemieckie nazywały Andrzeja Mielęckiego „wielkim polskim agitatorem”. W 1900 roku został członkiem zarządu Towarzystwa Szerzenia Elementarzy Polskich na Śląsku im. ks. Roberta Engla w Bytomiu. Uczestniczył w pracach Komitetu Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza oraz Towarzystwa Czytelni Ludowych. Od 1904 roku zasiadał w zarządzie katowickiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół”, które nie tylko krzewiło kulturę fizyczną, ale prowadziło pracę oświatową.
Od 1918 roku zasiadał w Powiatowej Radzie Ludowej w Katowicach i w tym samym roku w dniach 3-5 grudnia uczestniczył w obradach Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. W tym czasie związał się z Polską Organizacją Wojskową Górnego Śląska, prowadząc w jej ramach konspiracyjne kursy sanitarne przed pierwszym powstaniem. W 1919 roku został wybrany do Rady Miejskiej Katowic i jako przewodniczący polskiej frakcji, został tymczasowo aresztowany w charakterze zakładnika. W następnym roku został członkiem Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Katowicach. Również jego żona Anna, działała społecznie w Towarzystwie Polek w Katowicach.
17 sierpnia 1920 w Katowicach doszło do zamieszek. W wyniku strzałów oddanych przez żołnierzy francuskich w kierunku demolujących polskie sklepy bojówkarzy kilka osób zostało rannych. Ponieważ dr Mielęcki mieszkał przy tej ulicy, wyszedł, aby udzielić pomocy poszkodowanym, ale gniew i chęć odwetu skierowały się przeciw niemu. Został dotkliwie pobity, a następnie wyciągnięty siłą z ambulansu wiozącego go do szpitala, dodatkowo skatowany i wrzucony do Rawy. Jego pogrzeb odbył się 25 sierpnia 1920 w Sosnowcu, a pochowano go w rodzinnym grobowcu w Złotnikach. Śmierć dra Mielęckiego należy do jednej z przyczyn wybuchu II powstania śląskiego.
19/20 VIII 1920 wybuchło drugie powstanie śląskie. Na jego czele stanął Alfons Zgrzebniok. Powstańcy opanowali powiaty katowicki i bytomski oraz większość tarnogórskiego, rybnickiego, zabrzańskiego i lublinieckiego. 25 VIII na rozkaz dowództwa polskiego powstanie zakończono, w jego wyniku policję niemiecką zastąpiono mieszaną polsko-niemiecką policją plebiscytową. Trzecie powstanie śląskie wybuchło 2/3 V 1921 po plebiscycie na Śląsku (20 III 1921), gdy Komisja Międzysojusznicza wysunęła projekt przyznania Niemcom prawie całego obszaru plebiscytowego. Zryw ten został poprzedzony strajkiem generalnym, który 2 V objął 97% śląskich zakładów pracy. Rozkaz rozpoczęcia powstania wydał W. Korfanty, który ogłosił się jego dyktatorem. Akcją bojową kierowała Naczelna Komenda Wojsk Powstańczych z pułkownikiem M. Mielżyńskim, a następnie pułkownikiem K. Zenktellerem-Warwasem na czele. Powstańcy opanowali prawie cały obszar plebiscytowy, największa bitwa rozegrała się 21–27 V w rejonie Góry Św. Anny. W 1. połowie czerwca walczące strony oddzielono kordonem wojsk alianckich, po czym, na podstawie porozumienia, oddziały obu stron opuściły w pierwszych dniach lipca obszar plebiscytowy. W wyniku trzeciego powstania Rada Ambasadorów 20 X 1921 podjęła decyzję o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska.
źródło: https://silesia.edu.pl/index.php/Mielęcki_Andrzej