Cabaj Klemens

Klemens Cabaj ps. „Igiel” (1917-2007)

Urodził się 21 października 1917 roku w Morawianach w powiecie pińczowskim w rodzinie rolników, Stanisława i Marianny z domu Krasoń.  Szkołę powszechną ukończył w Bejscach, a gimnazjum w Bielsku-Białej. W 1936 r. rozpoczął studia w Studium Wychowania Fizycznego przy wydziale lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, które przerwał z uwagi na wybuch wojny.

W drugiej połowie 1940 r. wstąpił do Stronnictwa Ludowego “Roch”, a później do Batalionów Chłopskich. Został mianowany komendantem BCh gminy Bejsce oraz szefem łączności i kolportażu w Obwodzie BCh Pińczów. Współredagował podziemne pismo “Znak” i „Żniwo”. Brał udział w tajnym nauczaniu i szkoleniu wojskowym żołnierzy BCh.

W 1943 r. został aresztowany przez gestapo i przez kilka miesięcy przesiedział w więzieniu przy Montelupich w Krakowie. Wyszedł na wolność po wykupieniu go za pieniądze organizacji. W drugiej połowie 1943 r. objął funkcję komendanta Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa (PKB) przy Delegaturze Rządu Londyńskiego w powiecie Pińczów, którą pełnił do wyzwolenia.  Zorganizował sieć komend rejonowych i gminnych PKB, ich funkcjonowanie oparł na żołnierzach BCh. Zorganizował wiele akcji dywersyjno-sabotażowych oraz karno-represyjnych, m.in. w Koszycach wspólnie z AK, opanowano budynki mleczarni, spółdzielni i urzędu gminy, niszcząc lub konfiskując urządzenia i dokumenty oraz wymierzając kary chłosty gorliwym pracownikom aparatu okupanta. Na przełomie lipca i sierpnia 1944 r. współtworzył Rzeczpospolitą Kazimiersko-Proszowicką. Na wyzwolonych terenach jawnie sprawował władzę bezpieczeństwa. Zwalczał bandytyzm, pijaństwo i umacniał dyscyplinę wojskową wśród żołnierzy.

Komenda powiatowa BCh: Stefan Bomba, Jan Pszczoła, Klemens Cabaj, Tadeusz Wróbel, 1943 rok.

Po wojnie podjął pracę w spółdzielni rolniczej w Kazimierzy Wielkiej. Jesienią 1945 r. przeniósł się do Kielc. Pracował tutaj jako instruktor w Zarządzie Wojewódzkim Polskiego Stronnictwa Ludowego. Działając w PSL-u angażował się aktywnie w kampanię wyborczą do sejmu ustawodawczego. Na jednym z wieców mówił: „co do PPR, są to komuniści, którzy chcą stworzyć 17 republikę, kołchozy i sowchozy”. W tym czasie był szykanowany i kilkakrotnie przesłuchiwany przez UB w Kielcach. Wspólnie z Janem Maniakiem “Marem” utrzymywał kontakty z konspiracją poakowską.

W 1947 r. podjął pracę jako nauczyciel w szkole spółdzielczej w Śladkowie Dużym. Rok później ukończył podjęte przed wojną studia i uzyskał tytuł magistra wf-u. Rozpoczął pracę w Dyrekcji Okręgowej Szkolenia Zawodowego w Kielcach.

Latem 1949 r. został zatrzymany na 2 tygodnie przez UB w Kielcach i ponownie w roku 1950. Przewieziono go do budynku WUBP przy ulicy Focha, gdzie przez 18 miesięcy był przesłuchiwany, torturowany i osadzany w karcerze. Gromadzono przeciw niemu fałszywe dowody, że w czasie okupacji likwidował członków AL,PPR, Żydów oraz współpracował z Niemcami. 4 lipca1951 r. z uwagi na odwołanie przez świadków zeznań złożonych na UB, sprawę zwrócono do uzupełnienia. Po rozprawie został przewieziony do więzienia przy ulicy Zamkowej, a śledztwo rozpoczęło się od nowa. W listopadzie tego roku sąd w Kielcach uniewinnił go od stawianych zarzutów. Po dwóch latach śledztwa opuścił więzienie.

Po wyjściu z aresztu w dalszym ciągu był szykanowany przez UB. Nakazano mu opuścić Kielce i szukać pracy w innym mieście. Przeniósł się do Skarżyska -Kamiennej. Do emerytury pracował w szkolnictwie, ucząc biologii i wf-u. Zmarł 23 marca 2007 roku.

Podpułkownik Klemens Cabaj za swoją działalność był odznaczony: Orderem Virtuti Militari 5 klasy, Krzyżem Oficerski OOP, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem WP.