Tadeusz Ciuk ps. „Trzask” (1926-2014)
Urodził się 23 kwietnia 1926 roku w Bliżynie koło Skarżyska-Kamiennej. Podczas okupacji niemieckiej pracował jako goniec na poczcie i udzielał się w miejscowej konspiracji ZWZ-AK. W czasie akcji „Burza” przeszedł szlak bojowy w 1 kompani 3 Pułku Piechoty Legionów AK pod dow. por. K. Kosmala „Młota”. Po dekoncentracji wrócił do domu do Bliżyna.
Po wejściu Rosjan zapisał się na trzymiesięczny kurs przygotowawczy do technikum mechanicznego. Wkrótce został zabrany prosto ze szkoły i aresztowany. Po trzech tygodniach pobytu na UB w Skarżysku, udało mu się wyjść na wolność.
4/5 sierpnia 1945 r. wziął udział w akcji rozbicia więzienia kieleckiego przez oddział Antoniego Hedy „Szarego”. O koncentracji przed akcją tak wspominał:
„Na początku sierpnia znajdowałem się w swojej rodzinnej miejscowości, w Bliżynie koło Skarżyska. (…) O zbiórce na akcję dowiedziałem się od Franciszka Macherzyńskiego „Achillesa”, którego zawiadomił sierż. Wacław Borowiec „Niegolewski”. Wykopałem swojego stena z ogródka i razem z Józefem Zbroją „Lewym” zgłosiłem się na miejsce zbiórki. Z kompanii „Młota” było nas sporo chłopaków…”
Kiedy oddział dotarł do Kielc, znalazł się w grupie, która obstawiała jedną z dróg wylotowych z miasta. Po udanej akcji był w 15-osobowym oddziale żołnierzy, którzy pieszo ewakuowali rannego dowódcę „Szarego” na melinę konspiracyjną we wsi Zbrojów, gdzie udzielono mu pomocy lekarskiej.
Po rozbiciu więzienia władze prowadziły intensywne i zakrojone na szeroką skalę poszukiwania uczestników akcji. By się ratować przed aresztowaniem uciekł do Opola. Tam uczył się w Liceum Spółdzielczym i zdał maturę w 1950 r. Po szkole otrzymał nakaz pracy w Kielcach. Stamtąd trafił do Gminnej Spółdzielni w Bodzentynie.
Tu w 1951 r. został zdekonspirowany i aresztowany przez UB. Przewieziono go do więzienia w Kielcach. W czasie trzech miesięcy śledztwa był katowany, przetrzymywany w pojedynkach i karcerach. Wyczerpany torturami, znalazł się w więziennym szpitalu, z którego przeniesiono go już do normalnej celi. Nie przyznał się do niczego. Po czterech miesiącach okaleczony fizycznie został uwolniony. Był bez pracy i bez domu.
Wrócił do narzeczonej do Bodzentyna. Kiedy wreszcie znalazł zajęcie, po trzech miesiącach został zwolniony. Ta sytuacja trwała do 1956 r. Po ślubie wspólnie z żoną przeprowadził się do Skarżyska-Kamiennej.
W 1980 r. został członkiem NSZZ „Solidarność”, a w 1987 r. członkiem Duszpasterstwa Żołnierzy AK przy Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej w Skarżysku – Kamiennej. W 1991 r. został inicjatorem i organizatorem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Bliżynie, któremu prezesował przez wiele lat. Był też chorążym w poczcie Sztandaru Samodzielnej Brygady Kieleckiej WiN.
Tadeusz Ciuk “Trzask” z Antonim Hedą “Szarym” pod pamiątkową tablicą przy ul. Zamkowej podczas uroczystości 60 – tej rocznicy rozbicia więzienia kieleckiego (2005 r.)
Tadeusz Ciuk zmarł 24 listopada 2014 roku w Kałkowie w gminie Pawłów.
Porucznik T. Ciuk „Trzaska” był odznaczony: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Wojska, Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945, Krzyżem Armii Krajowej i Krzyżem Niezłomnych.
Artur Szlufik
Źródło: Danuta Suchorowska, Rozbić więzienie UB! Akcje zbrojne AK i WiN 1945-1946, Łomianki 2010.