Mandziara Michał Marian

Michał Marian Mandziara ps. „Siwy” (1911-1997)

Urodził się 10 września 1911 w Ernsdorf (woj. lwowskie). Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty służył w 54 pułku piechoty Strzelców Kresowych w Tarnopolu. Wraz z pułkiem przeszedł całą kampanię wrześniową, unikając niewoli.
Włączył się w działania konspiracyjnego Związku Walki Zbrojnej. Pełnił funkcję szefa referatu III operacyjno-wyszkoleniowego Obwodu Sandomierz ZWZ/AK (styczeń 1941 – lipiec 1943), następnie szefa sztabu 2 Dywizji Piechoty Legionów AK „Pogoń” (lipiec 1944 – 8 października 1944) oraz dowódcy II batalionu 2 pułku piechoty Legionów AK (do końca października 1944).
W dniach 31 lipca – 2 sierpnia dowodził zgrupowaniem ok. 600 żołnierzy z AK (2 pp Leg. AK) i BCH, broniącym linii Koprzywianki, osłaniając przeprawiające się pod Baranowem Sandomierskim oddziały radzieckie na przyczółek sandomierski. W nocy z 4/5 sierpnia dowodził oddziałem ochotników z II batalionu 2 Pułku Legionów AK w ataku na oddział niemiecki we wsi Ceber. 3 września 1944 dowodził w zastępstwie dowódcy 2 Dywizja Piechoty Legionów AK w walkach pod Radoszycami.
Od stycznia 1945 w organizacji „NIE”. Aresztowany w Częstochowie wiosną 1945 przez NKWD. Osadzony w więzieniu WUBP w Kielcach. Został skazany przez komunistyczny sąd na karę śmierci. W wyniku złożenia prośby o ułaskawienie, prezydent Bolesław Bierut zmniejszył mu karę do 10 lat więzienia. Kary jednak nie odbył, bowiem z więzienia w Kielcach został uwolniony 5 sierpnia 1945 po rozbiciu więzienia przez oddział partyzancki Antoniego Hedy ps. “Szary”. Przez Czechosłowację przedostał się do brytyjskiej strefy okupacyjnej w Niemczech, gdzie do 1946 roku był komendantem obozu dla żołnierzy AK. W 1946 roku wyjechał do Londynu, gdzie prowadził zakład introligatorski. Zajmował się również działalnością wojskową i polityczną. Był szefem sztabu organizacji paramilitarnej „Pogoń”. W latach siedemdziesiątych jako ostatni dowódca rozwiązał ją. Był Prezydentem Kapituły Krzyża Armii Krajowej oraz prezesem Zarządu Głównego Koła byłych żołnierzy AK w Londynie.
Zmarł 13 stycznia 1997 w Londynie. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za Akcję „Burza” i Krzyż Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1989).