Piotr Pawlina ps. „Piotr”, „Wolski” (1913-1981)
Urodził się 18 września 1913 roku w Ujściu Jezuickim w powiecie Dąbrowa Tarnowska w rodzinie chłopskiej. Tu ukończył 7-klasową szkołę powszechną. W 1926 r. Pawlinowie przenieśli się do wsi Szczytniki w powiecie buskim, gdzie jego ojciec Leon kupił gospodarstwo rolne.
W 1930 r. Piotr wstąpił do miejscowego koła Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej „Wici”. Rok później wszedł w skład powiatowych władz „Wici” w Busku i zapisał się do Stronnictwa Ludowego. W latach 1933-1934 był kilkakrotnie aresztowany m.in. za organizowanie chłopskiej manifestacji w Piasku Wielkim.
W latach 1935-1936 odbywał służbę wojskową w 4 Pułku Piechoty Legionów w Kielcach, gdzie ukończył szkołę podoficerską.
Po zakończeniu służby wojskowej rozpoczął pracę jako instruktor Wojewódzkiego Zarządu Stronnictwa Ludowego w Kielcach. W 1937 r. współorganizował w powiatach: iłżeckim, opatowskim i częstochowskim strajki chłopskie. Został wówczas ponownie aresztowany. Przetrzymywano go w więzieniu w Kielcach do zakończenia strajków. Po uwolnieniu podjął ponownie pracę instruktora politycznego na terenie województwa, ale wkrótce został zmuszony przez policję do powrotu do swego rodzinnego powiatu. Od połowy 1938 r. był kurierem władz SL do Wincentego Witosa, który przebywał wówczas na emigracji politycznej w Czechosłowacji. Za jego namową przygotowywał w województwie kieleckim zamierzony strajk generalny wsi. W październiku 1938 r. znowu został osadzony w więzieniu kieleckim za działalność antysanacyjną. Po trzech miesiącach zwolniono go. W 1939 r. na ostatnim przed wybuchem wojny walnym zjeździe wojewódzkim SL został wybrany w skład jego władz.
Po wybuchu II wojny światowej już w początkach 1940 r. rozpoczął działalność konspiracyjną. Od maja 1940 r. był członkiem pięcioosobowej wojewódzkiej grupy kierowniczej SL „Rocha”. Po zorganizowaniu Batalionów Chłopskich został komendantem BCh rejonu II „Wschód” w obwodzie buskim. Od 1943 r. był zastępcą dowódcy w Oddziale Specjalnym BCh Aleksandra Liszaja ps. „Tomczyk”, a od 1944 r. dowódcą oddziału partyzanckiego. Pod jego komendą przeprowadzono akcję rozbicia więzienia w Pińczowie oraz stoczono bitwy z Niemcami w Szydłowie, Życinach, Mokrem, Strzelcach i pod Słupią. W październiku 1944 r. ujęty w łapance został wywieziony do Niemiec.
Do kraju powrócił we wrześniu 1945 r. Wstąpił wtedy do Polskiego Stronnictwa Ludowego Stanisława Mikołajczyka. Poddany represjom ze strony PPR i Urzędu Bezpieczeństwa zmuszony został do kilkumiesięcznego ukrywania się. Po rozpadzie PSL wstąpił do Stronnictwa Ludowego.
W latach 1945-1948 był kierownikiem majątku Powiatowego Urzędu Ziemskiego w Jastrzębcu, pow. Stopnica, później pracownikiem spółdzielczości. Od 1953 do 1956 roku pracował jako rejonowy inspektor plantacji buraka cukrowego.
Do 1955 r. pozostawał pod ciągłą kontrolą służby bezpieczeństwa. Po tym roku mógł wrócić do aktywnego życia politycznego. Wybrano go wówczas na prezesa Powiatowego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w powiecie chmielnickim. We wrześniu 1956 r. na fali odwilży został prezesem Wojewódzkiego Komitetu ZSL w Kielcach, a w styczniu 1957 r. posłem na Sejm. W 1958 r. został zmuszony do rezygnacji z funkcji prezesa WK ZSL z powodu zbytniej samodzielności politycznej. Zaangażował się w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBOWiD) w walkę o prawa kombatanckie dla byłych żołnierzy BCh. Jako jeden z niewielu działaczy był aktywnym członkiem Towarzystwa Muzeum Wincentego Witosa.
W latach 60-tych przystąpił do spisywania wspomnień poświęconych konspiracji BCh na Kielecczyźnie, które zostały wydane pod tytułem „Podziemni żołnierze wolności. Wspomnienia dowódcy oddziału partyzanckiego BCh”.
Zmarł 6 października 1981 roku w Kielcach i został pochowany na cmentarzu w Cedzynie.
Piotr Pawlina był odznaczony Krzyżem Grunwaldu III klasy, Krzyżem Partyzanckim i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Artur Szlufik
Źródło: Marta Meducka, Piotr Pawlina „Piotr” – działacz ruchu ludowego i żołnierz BCh (wspomnienie córki) [w:] Walka i cierpienie. Wspomnienia żołnierzy BCh III Okręgu Kieleckiego z lat wojny i powojennych prześladowań, oprac. S. Durlej, Kielce 1999.