Józef Relidzyński (1912-b.d.)
Józef Relidzyński urodził się 17 września 1912 r. w Bobrzy w dzisiejszym powiecie kieleckim. Przyszedł na świat, jako syn Piotra i Pryski z d. Jedynak. Nie znamy szczegółów dotyczących pierwszych lat życia naszego bohatera. Pod koniec września 1936 r. będąc abiturientem seminarium nauczycielskiego w Kielcach powrócił do rodzinnej miejscowości, gdzie został przyjęty do pracy w tutejszej szkole powszechnej.
Podczas II wojny światowej, w ramach Akcji AB mającej na celu zagładę polskiej inteligencji został aresztowany przez Gestapo i osadzony w budynku dawnego starostwa we Włoszczowie. Współwięzień Feliks Rak wspominał:
Po spisaniu personaliów zamknięto nas w ciemnej piwnicy pod gmachem dawnego starostwa. Jak się później okazało, byliśmy pierwszymi więźniami umieszczonymi w tej piwnicy (..) Niedługo czekaliśmy na następnych współtowarzyszy niedoli. Tym razem żandarmi przywieźli do tej piwnicy trzech mężczyzn: Machalskiego, nauczyciela z Woli Wiśniowej, Relidzyńskiego, nauczyciela z Ludyni, i Jana Karykowskiego, byłego policjanta. Choć przygnębienie kładło mi się kamieniem na sercu i naprawdę nie było mi wesoło, to wraz z innymi musiałem się roześmiać, gdy nauczyciel Relidzyński z humorem opowiadał nam, jak się ubierał, gdy żandarmi przyjechali po niego – Gdy się zacząłem ubierać – mówił z rozbrajającą szczerością – doszedłem do wniosku, że należy włożyć trzy pary kalesonów, bo gdy mnie będą bić, to będzie mniej bolało. I dlatego jestem taki wypchany (..) Największą zdolność do rozśmieszania innych wykazywali Machalski i Relidzyński. Nie dziwiliśmy się Relidzyńskiemu, że trzymały się go żarty. Był jeszcze kawalerem, więc było mu lżej niż nam, obarczonym rodzinami.
12 czerwca 1940 r. grupa więźniów została przewieziona do niemieckiego aresztu na ul. Zamkową w Kielcach. Lista wywozowa do obozu koncentracyjnego wskazuje, że w momencie zatrzymania nasz bohater był nauczycielem (Lehrer) zamieszkałym w Ludyni. Po pięciotygodniowym osadzeniu znalazł się w transporcie więźniów przeznaczonych na eksterminację w KL Sachsenhausen. Transport dotarł do obozu 17 lipca 1940 r.
Na początku września Józef Relidzyński został skierowany do KL Dachau, gdzie otrzymał numer 17 431. Wzmiankę o jego pobycie w obozie utrwalił w swych wspomnieniach Feliks Rak – W tym czasie w dalszym ciągu pracowałem w komandzie „tkaczy” (..) Poza Sadowskim do tego komanda wciągnąłem byłego posła Maksymiliana Czarneckiego, a później byłego posła Wielgosza z powiatu łaskiego i nauczyciela Józefa Relidzyńskiego, o którym wspomniałem na wstępie.
Informacja, jaka ukazała się w artykule o historii szkoły powszechnej w Bobrzy wskazuje, że nauczyciel poniósł śmierć w styczniu 1942 r. Jednocześnie, istnieje przypuszczenie, że na początku lipca tego samego roku został przeniesiony do obozu KL Ravensbrück.
Dalsze losy więźnia pozostają nieznane.
Gracjan Duda
Źródło:
Jankowski A., Domański T., Akcja AB na Kielecczyźnie, Kielce 2009
Rak F., Krematoria i róże. Wspomnienia więźnia obozów w Sachsenhausen i Dachau, oprac. S. Młodożeniec-Warowna, Warszawa 1971
Szlefarski G., Równolatka niepodległej, „Głos Miedzianej Góry”, nr 11, 2018
Baza Danych Ocalałych i Ofiar Holokaustu — Józef RELIDZIŃSKI
Kronika szkoły – Historia szkoły – O szkole – Szkoła Podstawowa w Ćmińsku
