Cecylia Stodółkiewicz–Fiołek ps. „Czarna Diablica”, „Alina” (1889-bd)
Urodziła się 11 października 1889 roku w Kielcach w rodzinie inteligenckiej. Była córką powstańca styczniowego i nauczyciela Leona Stodółkiewicza, który prowadził w Kielcach prywatną męską jednoklasowa szkołę elementarną. Cecylia po ukończeniu Prywatnej Żeńskiej Szkoły Elementarnej C. Majewskiej rozpoczęła naukę w Rządowym Gimnazjum Żeńskim w Kielcach. W 1905 r. za aktywny udział w strajku szkolnym została usunięta z V klasy tego gimnazjum. Strajk wspomina tak:
„W szkole prywatnej ojca mego po wypędzeniu uczniów wydrapaliśmy na portretach oczy carowi Mikołajowi i carycy. Następnie zdjęliśmy je ze ściany i schowaliśmy za szafę szkolną.”
Należała do koła postępowej młodzieży szkolnej, tworzyła z bratem i innymi uczniami dokształcające komplety. Od 1906 r. należała do PPS, początkowo działała w organizacji młodzieżowej, następnie prowadziła agitację w wojsku carskim. Od 1907 r. była członkiem Organizacji Bojowej PPS. Latem 1908 r. została aresztowana i do maja 1909 r. przebywała w więzieniu kieleckim, skazana w trybie administracyjnym za przynależność do PPS. Przyjęła w tym czasie konspiracyjne pseudonimy: „Czarna Diablica” i „Alina”. Zwolniona z aresztu, złamała nakaz władz opuszczenia terenu Królestwa Polskiego, nie wyjechała i dalej działała w organizacji. Brała udział m.in. w zamachu na generała żandarmerii Juliana Sytina. Po tej akcji, poszukiwana listem gończym, ukrywała się w guberni lubelskiej. W 1911 r. postanowiła wyjechać do Krakowa w obawie przed aresztowaniem, gdyż policja ciągle była na jej tropie. W drodze do Galicji, wstąpiła do Kielc i tu na skutek donosu została zatrzymana. Najpoważniejszym zarzutem wobec „Czarnej Diablicy” było oskarżenie o udział w zamachu na Sytina. Swój ponowny pobyt w więzieniu tak wspominała:
„Przez 11 miesięcy siedziałam w sekretnej sali nr 9 na 3 oddziale. Były tam podwójne kraty i sąsiedztwo przez ścianę z karcerem. W piętnaście minut po aresztowaniu żandarmi całkowicie mnie izolowali. Nie pozwolono mi czytać żadnych książek; nawet z więziennej biblioteki. Bezczynność doprowadzała mnie do szaleństwa. Śpiewem zaczęłam zjednywać sobie więziennych strażników. Początkowo, po małej agitacji, starałam się używać ich i jedną strażniczkę do błahych spraw, np. przekazywania listów. Później, gdy przyzwyczaiłam ich do hojnych datków za odnoszenie listów, czynili zawsze zadość moim prośbom. Przez to łatwo mi było porozumiewać się z oskarżonymi o zamach, którzy siedzieli na męskim oddziale tego więzienia.”
Mimo braków dowodów winy, Warszawska Izba Sądowa, na wyjazdowym posiedzeniu w Kielcach jesienią 1911 r., skazała ją na wieczne osiedlenie na Syberii. Karę odbywała w Irkucku, gdzie najprawdopodobniej wyszła za mąż. Po rewolucji lutowej zamieszkała w Inokientjewsku, gdzie jej mąż pracował w intendenturze. W 1918 r. wspólnie z mężem wstąpiła do V Dywizji Syberyjskiej i wyjechała na front. W 1919 r. oboje dostali się do niewoli bolszewickiej i przebywali w Krasnojarsku. Do Polski Cecylia powróciła 8 listopada 1922 r. i zamieszkała w Sarnach w woj. wołyńskim. W okresie międzywojennym również należała do PPS. Była także członkiem Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych. W listopadzie 1928 r. uczestniczyła w I Zjeździe Członków Bojowej Organizacji i Pogotowia Bojowego PPS. W listopadzie 1938 r. została odznaczona Medalem Niepodległości za działalność na rzecz niepodległości Polski. Dalsze losy Cecylii Stodółkiewicz-Fiołek nie są znane.
Artur Szlufik
Źr. Kieleccy Bohaterowie 1905-1907. Relacje Jana Partyki, Piotra Wiślickiego i Cecylii Stodółkiewicz-Fiołek, oprac. B. Szabat i M. Nowak, Kielce 2003.