Stanisław Szwarc – Bronikowski ps. „Roman” (1917-2010)
Urodził się 1 marca 1917 roku w Górkach koło Klimontowa w powiecie sandomierskim. Był synem Stanisława i Stefanii z domu Gabrysiewicz. Jego ojciec był zarządcą ogrodów majątku Karskich. Stanisław ukończył szkołę powszechną w Klimontowie, a następnie gimnazjum w Mielcu i liceum w Sandomierzu. W latach 1936-1939 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego i w Wyższej Szkole Dziennikarstwa w Warszawie.
W czasie okupacji brał czynny udział w konspiracji ZWZ-AK pod pseudonimem „Roman”. Zajmował się redakcją oraz składaniem pism konspiracyjnych na Kielecczyźnie m.in. „Komunikat”, „Na posterunku”, „Strażnica”, „Zryw”. Dowodził również oddziałem dywersyjnym Podobwodu Klimontów AK. W czasie akcji „Burza” pełnił różne funkcje m.in. oficera oświatowego 2 pułku piechoty Legionów AK oraz referenta Biura Informacji i Propagandy (BiP) II Dywizji AK. 10 września 1944 r. rozkazem Komendanta Głównego AK mianowany został na stopień podporucznika czasu wojny.
Po zakończeniu wojny pod przybranym nazwiskiem swojego nieżyjącego kolegi Piotra Bronikowskiego, działał w organizacji antykomunistycznej „Wolność i Niezawisłość” (WiN) w województwie olsztyńskim. Od 1945 r. do października 1946 r. w konspiracji sprawował funkcję kierownika Wydziału Prasowego Wojewódzkiego Wydziału Informacji i Propagandy w Olsztynie. Był współzałożycielem pierwszego dziennika dla Warmii i Mazur – „ Wiadomości Mazurskich”. W 1946 r. został jednak złapany i przewieziony do aresztu MBP w Warszawie, w którym spędził rok. Jego prawdziwa tożsamość nie została odkryta, dlatego po zwolnieniu z więzienia, od sierpnia 1947 r. pełnił funkcję p.o. kierownika Wojskowej Agencji Informacyjnej. W 1949 r. został ponownie aresztowany we Wrocławiu przez Informację Wojskową. W trakcie przewożenia na przesłuchanie, udało mu się zbiec. Do kolejnego aresztowania w 1955 r. ukrywał się pod różnymi nazwiskami pracując kolejno jako malarz-ilustrator, fotograf, cieśla. Tym razem spędził kolejny rok w więzieniu w Kielcach. Wyszedł na wolność w 1956 r. na mocy amnestii. Do swojego rodowego nazwiska dodał przybrane i odtąd stał się Stanisławem Szwarc – Bronikowskim.
W 1956 r. został zatrudniony w tygodniku „Dookoła świata” jako fotoreporter. W tym samym roku wyjechał w swoją pierwszą zagraniczną podróż do Grecji, zaproszony przez Jana Parandowskiego. W październiku 1961 r. rozpoczął pracę w Telewizji Polskiej, początkowo przy realizacji programów popularno–naukowych. Był współtwórcą kultowych programów „Klub sześciu kontynentów” i „Kawiarenka pod globusem”. Przez 35 lat pracy w telewizji, swoje wyprawy organizował w oparciu o znajomych i opłacał z własnych środków. Współpraca z TV została przerwana w stanie wojennym. Po zmianie ustrojowej wrócił do pracy nad filmami, głównie na temat historii Polski i archeologii. Był autorem wielu publikacji popularno-naukowych i ponad 100 filmów o tematyce przyrodniczej, ekologicznej, etnograficznej, archeologicznej, geologicznej i religioznawczej. Jego filmy wyemitowały telewizje różnych krajów Europy oraz USA, Kanady i Australii. W ostatnich latach już tylko pisał. Na jego dorobek literacki składają się eseje, cykle reportaży, wywiady publikowane w różnych czasopismach, książki i albumy. Za swoją działalność zawodową był odznaczany licznymi nagrodami. Był członkiem wielu organizacji m.in. Międzynarodowej Organizacji TV „One Word”, The Explorers Club, National Geographic Society, Towarzystwa Przyjaciół Filozofii Ekologicznej, Światowego Związku Żołnierzy AK.
Mieszkał w Warszawie i tam zmarł 7 stycznia 2010 roku w wieku 93 lat. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.
Stanisław Szwarc – Bronikowski był odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych i Krzyżem AK „Burza”.
Artur Szlufik
Fotografia ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Sandomierzu.
Źródło: https://szwarcbronikowski.pl/zyciorys/ , https://www.national-geographic.pl/traveler/swoje-zycie-zamienil-w-pasje-ktorej-podporzadkowal-wszystko-i-wszystkich-stanislaw-szwarc-bronikowski-na-tropie-sensu-istnienia