79 lat temu, 19 kwietnia wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Ostatni oddech wolności dla Żydów prześladowanych i torturowanych w warszawskiej dzielnicy żydowskiej. Jedną z kobiet walczących przeciwko Niemcom była związana z Kielcami – Cywia Lubetkin.
Cywia urodziła się w 1914 roku w miasteczku Byteń na dzisiejszej Białorusi. Chodziła do polskiej szkoły, ale także uczyła się na prywatnych lekcjach hebrajskiego. W czasie wojny jej rodzice ukrywali się, ale zostali złapani w 1942 roku i zamordowani. Cywia od 1930 brała udział w działalności syjonistycznej i w ruchu kibucowym, m.in. w organizacjach He-Chaluc i Dror (była to organizacją syjonistyczną, która przygotowywała młodzież do życia w Palestynie, prowadząc szkolenie przyszłych osadników, a także tworząc grupy skautowe). Została wysłana do Kielc, gdzie w kibucu, pracowała w piekarni, pralni, ale także w rolnictwie. W 1938 przeniosła się do Warszawy. Początek wojny spędziła w Kownie i Lwowie. Jednak w 1040 roku ryzykując życie, wróciła do Warszawy, aby brać czynnie udział w ruchu oporu. Wraz z mężem Icchakiem Cukiermanem tworzyła na Dzielnej 34 miejsce informacji i wsparcia dla innych członków Droru, prowadziła także publiczną kuchnię. W getcie była odpowiedzialna za organizację i komunikację ze światem zewnętrznym.
Była jednym z założycieli Żydowskiej Organizacji Bojowej (ŻOB) oraz członkiem jej dowództwa. Należała również do Żydowskiego Komitetu Narodowego, kierownictwa politycznego ŻOB, a także Żydowskiego Komitetu Koordynacyjnego (komitetu koordynującego z Bundem). Lubetkin brała udział w pierwszej akcji oporu ŻOB w styczniu 1943. W powstaniu w getcie Lubetkin służyła jako łącznik z grupami bojowników, którzy wraz z ogółem ludności okopali się w bunkrach. Przechodziła między różnymi bunkrami i utrzymywała łączność między kierownictwem powstania a bojownikami, którzy pozostali w płonącym getcie. Dzień przed wykryciem ich przez Niemców przeszła kanałami na aryjską stronę. Do końca swoich dni prześladowała ją myśl, że porzuciła pozostałych przyjaciół na pewną śmierć. Do końca wojny ukrywała się w polskiej Warszawie, służąc w podziemiu. W powstaniu warszawskim była w składzie kompanii ŻOB wchodzącej w skład jednostek bojowych Gwardii Ludowej. organizacja). Po kapitulacji powstania wraz grupą żydowskich powstańców ukrywała się w bunkrze przy ul. Promyka 43 na Żoliborzu. 15 listopada 1944 zostali oni ewakuowani przez ekipę zorganizowaną przez personel szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża z Boernerowa. Była posiadaczką paszportu paragwajskiego wystawionego przez Grupę Ładosia.
Po zakończeniu wojny wraz z mężem wyjechała do Izraela. Była jednym z założycieli Muzeum Bojowników Getta. Zmarła 11 lipca 1978 w Lochame ha-Geta’ot.
Źródło:
https://jwa.org/encyclopedia/article/lubetkin-zivia
https://sztetl.org.pl/pl/biogramy/3187-lubetkin-cyw