Antoni Dudek (1885-1943)
Antoni Dudek urodził się 21 maja 1885 r. w Parszowie w ówczesnej parafii w Wąchocku. Był synem Pawła i Franciszki z d. Błach. Nie znamy szczegółów dotyczących początkowego okresu życia naszego bohatera. Mając dwadzieścia pięć lat wstąpił w związek małżeński ze Stanisławą Tusznio, z którą doczekał się siedmiorga dzieci. Według dokumentacji parafialnej rodzina zamieszkiwała w Suchedniowie Wschodnim.
Nie wiemy, kiedy nasz bohater podjął pracę w administracji leśnej. Co najmniej, od 1920 r. był zatrudniony w charakterze gajowego na terenie lasów suchedniowskich. Gdy w nieznanym momencie życia przeniósł się z rodziną do osady leśnej Dalejów (przysiółka wsi Sorbin), przyjął posadę w Leśnictwie Dalejów w Nadleśnictwie Bliżyn. Na początku lat 30-tych w sąsiedztwie, zamieszkał przybyły wraz z bliskimi ze Śląska, gajowy Franciszek Pawełczyk. Prawdopodobnie, w tym samym czasie Antoni Dudek poślubił Stanisławę Beźnic – pierwsza żona zmarła w 1929 r.
W czasie II wojny światowej, kontynuował pracę na powyższym stanowisku. Sytuacja zmieniła się latem 1943 r., kiedy oddziały niemieckie dokonały obławy w uroczysku Mościska – partii lasu na skrzyżowaniu leśnych dróg Bliżyn-Świnia Góra oraz Sorbin-Suchedniów, w czasie której ujęli bliżej nieustaloną liczbę robotników leśnych z Sorbina, Zbrojowa i Szałasu oraz leśniczych z gajówki Dalejów: Antoniego Dudka i Franciszka Pawelczyka. W gronie zatrzymanych znalazł się Józef Dudek – syn Antoniego, który przeżył późniejszy pobyt w obozach koncentracyjnych.
Fotografia z lat 30-tych ukazująca uczestników bliżej nieokreślonej uroczystości. Wśród nich, Antoni Dudek (prawy górny róg), jego córka Helena (czwarta od lewej w pierwszym rzędzie) oraz znajdujący się za nią syn Józef. Przypuszczalnie, w prawym dolnym rogu widoczna Stanisława Pawełczyk – córka gajowego Franciszka Pawełczyka (Źr. foto – zbiory rodzinne p. Darii Laubscher)
Według relacji rodzinnej, 23 czerwca 1943 r. po dokonaniu rewizji i odkryciu broni na terenie gajówki, Niemcy podpalili budynek. W bliżyńskim czasopiśmie parafialnym czytamy:
– Obława! Niemcy otoczyli gajówkę. Do mieszkania wpadło kilku esesmanów. Pistolety w wyciągniętych dłoniach sterczały groźnie. Za chwilę rewizja. W domu były konspiracyjne gazetki, a w oborze pod żłobem znajdował się nowy, tłusty od wazeliny pistolet maszynowy. Gazetek konspiracyjnych Niemcy nie znaleźli, ale znaleźli broń i amunicję. Z podniesionymi do góry rękami hitlerowcy wyprowadzili Franciszka Pawelczyka do ciężarówki. Zabrali też gajowego Antoniego Dudka i jego syna Józefa. Skutych w kajdany wywieźli do Kielc.
Mężczyźni oskarżeni o współpracę z Armią Krajową, kolejne trzy miesiące spędzili w więzieniu przy ul. Zamkowej w Kielcach (informacji tej nie potwierdza skorowidz z księgi więziennej). W tym samym czasie, pozostali członkowie rodzin ukrywali się przed aresztowaniem. Trzy miesiące później, trójka poprzednio uwięzionych w kieleckim areszcie została wywieziona do KL Auschwitz. Transport dotarł do obozu 14 września 1943 r.
Antoni Dudek zginął 23 grudnia 1943 r. na terenie wspomnianego obozu koncentracyjnego. Oficjalną przyczynę śmierci stanowiła niewydolność mięśnia sercowego przy martwiczym zapaleniu jelit. Jego symboliczny grób znajduje się na cmentarzu parafialnym w Suchedniowie.
Antoni Dudek upamiętniony jest na Murze Pamięci OMPiO.
Gracjan Duda
Źródło:
Domański T., Jankowski A., Represje niemieckie na wsi kieleckiej 1939-1945, Kielce 2011
Woś M., Konieczny A., Kacorzyk A., Bąk R., Bielas L., Kacprzak P., Piętka B., Księga pamięci leśników deportowanych do KL Auschwitz w latach 1940-1944, Oświęcim 2020
Rodzina Pawelczyków, „Gazeta Bliżyńska”, nr 24, 1997
Relacja pisemna wnuka Antoniego Dudka z dn. 31 sierpnia 2025 r.
Relacja pisemna prawnuczki D. Laubscher z dn. 1-2 września 2025 r.
Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
Antoni Dudek Historia rodziny i zapisy historyczne
Metryki – Skanoteka – Baza skanów akt metrykalnych
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu
Dziękujemy p. D. Laubscher i p. A. Dudkowi za udostępnienie materiałów rodzinnych.
Dokumentacja i fotografie:
(1) – Gajowy Antoni Dudek wraz z drugą żoną Stanisławą (siedzą na ławce). Obok dzieci z pierwszego małżeństwa – córki Janina i Helena (pierwsza od lewej), syn Józef oraz dwie niezidentyfikowane kobiety (2) – Portret Antoniego Dudka (3) – Akt zgonu więźnia z KL Auschwitz (4) – Symboliczny nagrobek z cmentarza w Suchedniowie (5) – Kapliczka w miejscu spalonej gajówki Dalejów
