Czesław Jordan Wysocki urodził się w Pińczowie 13 lutego 1839 r. Kształcił się w Wyższej Szkole Realnej w Kielcach. Szkołę tę otworzono w naszym mieście z myślą o nowej kadrze górniczej, która od zlikwidowania Kieleckiej Akademii Górniczej nie miała gdzie się kształcić. W królestwie kongresowym kielecka Szkoła Realna była uważana za najlepszą. Przygotowywała ona uczniów w zakresie nauk ścisłych, a także dawała także podstawową wiedzę na temat górnictwa. Wysocki zdobył w niej tytuł inżyniera a następnie zaangażował się w budowanie linii kolejowych pomiędzy Warszawą a Petersburgiem (1862).
Jednak po wybuchu Powstania Styczniowego uznał, że walka o niepodległość Polski jest ważniejsza niż praca budowa carskiej infrastruktury. Wysocki przystąpił do insurekcji. Brał udział w bitwie pod Siemiatyczami (największej bitwie powstania, 6-7 II 1863), bitwie pod Myszyńcem (9 III 1863) , po której awansował na sierżanta a następnie porucznika piechoty. Następnie walczył w bitwie pod Nagoszewem (2-3 VI 1863), po której awansował na stopień kapitana. Po upadku Powstania Styczniowego wyemigrował do Francji, gdzie pracował przy budowie kolei do Bordeaux.
Dzięki swemu rodakowi, który był generałem armii argentyńskiej, w 1867 r. wraz z żoną i córką Anną przeniósł się do Argentyny i pracował jako kreślarz Wydziału Topograficznego prowincji Santa Fe przy budowie linii kolejowej między kolonie Esperanza i San Gerónimo.
W 1871 r., wstąpił do armii argentyńskiej jako inżynier na stanowisku porucznika Gwardii Narodowej w Dowództwie Generalnym Granic Północnych w Fort General Belgrano w San Pedro Grande.
W 1874 roku prezydent Argentyny Domingo Faustino Sarmiento postanowił wykorzystać wiedzę Wysockiego do zaprojektowania parku Tres de Febrero stolicy Argentyntyny – Buenos Aires. Wysocki między innymi był autorem popularnego „Casona de Paseos” w Ogrodzie Botanicznym w Buenos Aires.
Budynek dyrekcji Ogrodu Botanicznego zaprojektowany przez Wysockiego
(fot. Janusz M. Ptak/www.narodowa.pl)
W 1876 brał udział jako geodeta w przygotowaniu „rowu Alsina”. Był odpowiedzialny za napisanie „raportu marcowego dywizji północnej”, który opisywał miejsce pobytu rdzennej ludności Trenque Lauquen. Wysocki opracował plany całej kampanii, granic i fortów w całej prowincji Buenos Aires, który nadal może oglądać w „Albumie nowej linii granicznej” jego autorstwa, na wystawie w Muzeum Kampanii Pustynnych w Trenque Lauquen.
Przedstawił plan nowej linii granicznej zajmowanej przez siły dywizji południowego wybrzeża w Puán, w południowo-wschodniej części prowincji Buenos Aires. Ponadto na terytorium narodowym Chaco zaprojektował z Manuelem Obligado nową linię fortów. Sporządził także plan pokazujący wytyczenie dzielnicy Reconquista, miasta na północy Santa Fe.
W 1877 Wysocki został awansowany do stopnia kapitana inżynierów i wytyczył miasto Mercedes de Patagones (obecnie Viedma) i obszar jego portu. Przeprowadził badanie geograficzno-ekonomiczne rzeki Río Chico de Santa Cruz na pokładzie pancernika „Los Andes”.
Ponownie kierując biurem topograficznym armii, towarzyszył generałowi Roca do Río Negro i przeprowadził badanie i rekonesans brzegów tej rzeki oraz wyspy Choele Choel. W 1880 r. opracował regulamin kadrowo-korpusowy Batalionu Saperów. W 1881 roku został awansowany do stopnia podpułkownika, a rząd narodowy na mocy specjalnej ustawy przyznał mu honorowy medal.
W 1882 r. zaplanował przekształcenie koszar artyleryjskich Retiro na tymczasowy budynek Akademii Wojskowej. W następnym roku został członkiem komisji ds. zakupu i produkcji materiałów do budowy koszar artyleryjskich w Palermo. Był jednym z założycieli Argentyńskiego Instytutu Geograficznego. Argentyńskie Centrum Przemysłowe (Centro Industrial Argentino) przyznało mu tytuł honorowego członka. Czesław Jordan Wysocki zmarł 18 maja 1883 r. w San Martín de los Andes.
We współczesnym Buenos Aires jeden z placy Parque 3 de Febrero nazwany jest jego imieniem. Upamiętnia go też specjalna tablica. Na jego cześć nazwano główną ulicę miasta Trenque Lauquén (1970)
Plac “Pułkownika inżynierów Jordana Czesława Wysockiego”
w Buenos Aires (fot. Janusz M. Ptak/ www.narodowa.pl)
Tablica na cześć Wysockiego (fot. Janusz M. Ptak/www.narodowa.pl)
Żródła:
- Zbigniew Judycki: Wysocki Czesław Jordan, W: „Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę. Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów nauk matematyczno-przyrodniczych i techniki”, T. 4, red. naukowa Bolesław Orłowski, Warszawa 2015.
- Tadeusz Wysocki, “Sławny obywatel Argentyny Jordan Czesław Wysocki”, Strona: www.narodowa.pl
- Jordan Czeslaw Wysocki, Strona: es.wikipedia.org (język hiszpański)