OMPiO jako budynek dawnego więzienia kieleckiego gościło wielu filmowców pragnących wykorzystać historyczne wnętrza na potrzeby swoich ekranizacji. Poniżej można zapoznać się z filmami, które upamiętniają ważne postacie związane z historią więzienia, oraz w których pojawiają się sceny kręcone na terenie Wzgórza Zamkowego:
“EGZEKUTOR ZDRAJCÓW” (2023) reż. Łukasz Kazek
Film Łukasza Kazka, youtubera z kanału Łukasz Kazek HISTORY STORY poświęconego historii II wojny światowej. Twórcy z Gór Sowich przyjechali do Kielc aby nagrać film poświęcony Henrykowi Pawelcowi (1921-2015) – dowódcy zwiadu konnego w oddziale AK “Wybranieccy” w Lasach Cisowskich (południowej części powiatu kieleckiego). Na Wzgórzu Zamkowym zainteresowały ich liczne pamiątki, które pan Henryk pozostawił dla Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach.
“70 ROCZNICA ARESZTOWANIA BISKUPA CZESLAWA KACZMARKA” (2021) – prowadzenie Elżbieta Dziewięcka-Mąkosa
Program okolicznościowy TVP Kielce. 20 stycznia 1951 r. przedstawiciele Urzędu Bezpieczeństwa weszli do gabinetu biskupa Czesława Kaczmarka i aresztowali go. To był początek gehenny duchownego niesłusznie oskarżonego o kolaborację.
Aresztowanie Czesława Kaczmarka
“WYKLĘTA POLSKA” (2020) reż. Leszek Kumański
„Wyklęta Polska” to internetowy, multimedialny projekt teatralno-muzyczny poświęcony pamięci Polaków, którzy nie złożyli broni w 1945 roku, czyli wtedy, kiedy Polska została „wyzwolona” spod okupacji niemieckiej, a jednocześnie dostała się pod okupację sowiecką. Autorem scenariusza i reżyserem jest Leszek Kumański.
“WEJŚCIE STRZELCÓW PIŁSUDSKIEGO DO KIELC” (2018) reż. Marek Brodzki
W 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Polski patriota Józef Piłsudski postanowił wykorzystać tę sytuację do odzyskania niepodległości przez Polskę. Na czele podległych mu oddziałów strzeleckich wkroczył na teren zaboru rosyjskiego. Garstka strzelców dała początek Legionom Polskim. W 1918 roku Józef Piłsudski został Naczelnikiem odrodzonego państwa polskiego. Po 123 latach niewoli Polska odzyskała niepodległość.
Wejście strzelców Piłsudskiego do Kielc
“NIEZŁOMNY DO KOŃCA” (2018) wyd. Sławomir Mazur
Dokument o kapitanie Danielu Nowakowskim, ps. “Włodurski”. żołnierzu AK i podziemia antykomunistycznego. Opowiada o jego osadzeniu w więzieniu kieleckim, obecnym życiu codziennym kombatanta, a także o lekcjach patriotyzmu na spotkaniach z młodzieżą.
“KIELECKA BRYGADA PIECHOTY” (2018) reż. Dionizy Krawczyński
Film opowiada o Brygadzie Armii Krajowej, którą tworzyli żołnierze NSZ. Wiosną 1944 roku podporządkowali się oni rozkazom dowódcy i przeszli do Wojska Polskiego w konspiracji, czyli AK. Trzonem historii są losy Romana Piechowskiego, leśniczego z Szewc (gm. Sitkówka – Nowiny), który był zastępcą komendanta Okręgu Kielce NSZ. Dowodził on pułkiem piechoty ze składu kieleckiej Brygady Piechoty. W filmie zostanie przypomniana też postać Michała Sieradza „Żbik”, dowódcy oddziału złożonego z mieszkańców gminy Chęciny oraz akcji przeprowadzonych przez nich. Dodatkowo w filmie możemy zobaczyć historię dwukrotnego opanowania Chęcin przez oddział „Wybranieccy”, a także pacyfikację naszego miasta i Wolicy.
“WILK” (2017) reż. Dionizy Krawczyński
To historia o zwykłych chłopcach z Kielc i okolic. Działali, nie używając wielkich słów. Mieli tylko jeden cel. Osłabić wroga, przybliżyć Polskę do wyzwolenia. To prawdziwa historia o młodych ludziach, którzy czuli, że tak trzeba robić. Zbigniew Kruszelnicki ps. “Wilk” – niedościgniony w pomysłach i sprycie. Autor ryzykownych, a nawet szalonych akcji rozbrojeniowych. Przebierał się w niemieckie mundury, podpuszczał Niemców i ich rozbrajał. Dowództwo nad kieleckim oddziałem partyzanckim przejął na początku lutego 1944 roku. W jego szeregach było wielu kolejarzy. Działali w miejscach, które dobrze znali na liniach kolejowych. Wilk zginął w Miedzianej Górze podczas jednej z akcji. Dowodził zaledwie 4 miesiące. Miał 22 lata.
“WYKLĘTY” (2017) reż. Konrad Łęcki
Pełnometrażowy debiut Konrada Łęckiego jako reżysera a zarazem scenarzysty. Akcja “Wyklętego” toczy się w połowie lat 40-tych XX wieku. Bohaterami są członkowie zbrojnego podziemia antykomunistycznego. Główny bohater jest inspirowany postacią Józefa Franczaka ps. “Laluś”.
“W IMIĘ WOLNOŚCI. LUDWIK MACHALSKI “MNICH” (2017) reż. Dorota Kosierkiewicz
Film dokumentalny o Ludwiku Machalskim ps. “Mnich”, dowódcy grupy niepodległościowej ze Staszowa. Aresztowany 13 sierpnia 1950 r. przez UB został osadzony w kieleckim więzieniu. Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach 31 stycznia 1951 r. skazał go na karę śmierci, którą wykonano 10 kwietnia. Ciało zamordowanego pogrzebano, w tajemnicy przed rodziną, w nieoznaczonym grobie na cmentarzu Piaski w Kielcach. Przez ponad 65 lat miejsce pochówku „Mnicha” pozostawało nieznane. W listopadzie 2016 r. zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w czasie prac poszukiwawczych na terenie cmentarza Piaski odnalazł szczątki “Mnicha”. 21 kwietnia 2017 r. podczas uroczystości w Pałacu Prezydenckim identyfikacja została potwierdzona. Uroczysty pogrzeb odbył się 6 listopada 2017 roku w Staszowie.
“CZESŁAW KACZMAREK. BISKUP NIEZŁOMNY” (2017) reż. Sławomir Mazur
Film poświęcony życiu i służbie kapłańskiej biskupa Czesława Kaczmarka, ukazuje życie duchownego, które wiodła go przez najciemniejsze zaułki historii Polski. Biskup Czesław Kaczmarek bowiem w burzliwym okresie PRL-u padł ofiarą przesłuchań władzy, która wytoczyła mu proces, zarzucając czyny, których nie popełnił. Dokładnie posądzono go o kolaborację z Niemcami w okresie II wojny światowej, a także wmawiano działanie na rzecz amerykańskiego wywiadu oraz Watykanu.
Czesław Kaczmarek. Biskup niezłomny
“KOMENDANT „ZAGOŃCZYK” (2017) reż. Przemysław Bednarczyk
Fabularyzowany dokument przedstawiający postać dowódcy oddziału partyzanckiego AK z Obwodu Puławy, por. Franciszka Jaskulskiego ps. Zagon, Zagończyk. Życie i działalność Zagończyka, przedwojennego nauczyciela, harcerza, żołnierza Września, oficera Armii Krajowej, to wręcz modelowy przykład biografii pokolenia żołnierzy niezłomnych. Aresztowany w 1945 roku, uciekł z więzienia we Wronkach, a następnie stanął na czele organizacji pod nazwą Związek Zbrojnej Konspiracji, działającej na terenach powiatów: radomskiego, kozienickiego i iłżeckiego. W jej skład weszli konspiratorzy z czasów okupacji niemieckiej, prześladowani po wojnie przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa i NKWD. Ostatnie trzy lata jego życia od sierpnia 1944 do lutego 1947 stanowią swoiste studium przypadku, tragicznych losów tegoż pokolenia. Ich tłem są wydarzenia historyczne, które kształtowały oblicze polityczne powojennej Polski i determinowały nastroje oraz postawy społeczeństwa. “Zagończyk” został ponownie aresztowany w lipcu 1946 roku i stracony w Kielcach 19 lutego 1947 roku. W ostatnim słowie przed sądem poprosił o karę śmierci.
LUKASYNO “PYTASZ SYNKU” (2017) reż. Konrad Łęcki
Teledysk według scenariusza i reżyserii Konrada Łęckiego, ze słowami Lukasyna, promujący film pt. “Wyklęty”
“WIĘCEJ PYTAŃ NIŻ ODPOWIEDZI. POGROM KIELECKI 1946” (2016) reż. Sławomir Mazur
Film dokumentalny Sławomira Mazura i Krzysztofa Dziewięckiego przenosi widzów w miejsce tragicznych wydarzeń z lipca 1946r. Zawiera między innymi rozmowy z autorami książek o pogromie i sędzią, który prowadził śledztwo. Fabularyzowane części dokumentu m. in. prośby o pomoc przewodniczącego Komitetu Żydowskiego w Kielcach Seweryna Kahane oraz wejście do budynku komunistycznego wojska nagrywane były na Wzgórzu Zamkowym.
Więcej pytań niż odpowiedzi. Pogrom kielecki 1946
“IDĄC KU WOLNOŚCI…” (2015) reż. Dorota Kosierkiewicz
Dokument o poruczniku Stanisławie Grabdzie, dowódcy grupy do zadań specjalnych Związku Jaszczurczego i 204 pp. Ziemi Kieleckiej NSZ oraz Batalionu Szturmowego AK „Tobruk”. W 1952 roku, po dwóch latach więzienia i tortur, został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Kielcach na dwukrotną karę śmierci. Stracono go 15 kwietnia 1953 r. w kieleckim więzieniu. Pochowano potajemnie najprawdopodobniej na skraju cmentarza na Piaskach. Poszukiwania jego mogiły nadal trwają.
“JEŚLI BÓG WYBACZY…” (2013) reż. Dorota Kosierkiewicz
Nieznana dotychczas historia dwóch kieleckich konfidentek, które podczas II wojny światowej wydały kilkadziesiąt osób to temat filmu „Jeśli Bóg wybaczy…”. Przygotowany przez naszą redakcyjną koleżankę Dorotę Kosierkiewicz dokument miał w piątek swoją prapremierę w Ośrodku Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach. Już niedługo będą go mogli obejrzeć widzowie TVP Regionalnej.
Krystyna Daszewska i Ewa Chojnowska od jesieni 1939 roku współpracowały z gestapo, doprowadziły do wydania 86 członków Związku Walki Zbrojnej, między innymi, błogosławionego ks. Józef Pawłowskiego. Obie konfidentki przeżyły wojnę, później zostały skazane, po latach wyszły na wolność i mieszkały w Kielcach. Instytut Pamięci Narodowej wraz z autorką filmu badali ich działalność, która w końcu została ujawniona.
“MIŁOŚĆ W CZASACH WYKLĘTYCH” (2013) reż. Sławomir Mazur
Józefa Życińska doskonale pamięta moment, w którym po raz pierwszy zobaczyła przyszłego męża – w 1943 r. w lesie na Wykusie. Wysłał ją ojciec z meldunkiem do mjr. Jana Piwnika “Ponurego”. Dom Zebów, rodziców Józefy Życińskiej, położony w małej wiosce Wołów w Górach Świętokrzyskich służył oddziałowi “Ponurego” za zaplecze. Józefa, wówczas 13 – letnia dziewczynka, zaprzysiężona została na placówce w Brześciu, na Wykusie, gdzie przybył transport 21 sztuk stenów, a broń tę wiózł właśnie przystojny wysoki brunet Aleksander Życiński ps. Wilczur. Józefa zakochała się od pierwszego wejrzenia. Ale to nie był dobry czas na miłość. Po zakończeniu wojny Aleksander pozostał w lesie. Do męża dołączyła Józefa Życińska. Aleksander Życiński, były żołnierz AK i Narodowych Sił Zbrojnych, dowodził oddziałem, który w 1947 r. liczył ok. 150 osób. Gdy się okazało, że żona jest w ciąży, postanowili, że opuści las. Odkładali jednak tę decyzję. Aż razem wpadli w obławę, bo dawali dużą nagrodę za Wilczura. Aresztowani byli przez 4 miesiące przesłuchiwani i katowani, mimo że Życińska była w ciąży. Wyrok był wysoki: kara śmierci dla Życińskiego i 7 lat więzienia dla pani Józefy. Córka Aleksandra urodziła się 10 dni po śmierci ojca… Bohaterka reportażu do 2017 roku szukała grobu swojego męża.
“POLOWANIE NA KATA” (2013) reż. Dorota Kosierkiewicz
“Polowanie na kata” zrealizowane w konwencji filmu kryminalnego to zapis zbrodni i kary. Oberleutnant Albert Schuster, nazistowski morderca, osławiony kat Łysogór, jako jeden z nielicznych stanął przed sądem za zbrodnie wojenne na Polakach. Rodziny jego ofiar czekały na to 30 lat. Po II wojnie tropił go sędzia Andrzej Jankowski z Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach. Przesłuchiwał świadków pacyfikacji świętokrzyskich wsi, badał polskie i niemieckie dokumenty. Musiał udowodnić winę zbrodniarza. W 1973 r. Schuster stanął przed sądem w Karl – Marx – Stadt. Oskarżono go o mord na 400 Polakach, większość zabił sam. Mordował dzieci, kobiety i starców, paląc żywcem, strzelając w głowę lub w plecy. Dostał wyrok śmierci. Niewiele się mówi i pisze o zbrodniach na wsi polskiej w czasie II wojny światowej. A jest to ciągle niezabliźniona rana. W trakcie realizacji programu okazało się, że w ekipie realizującej dokument niemal każdy stracił swoich bliskich w czasie pacyfikacji świętokrzyskich wsi.
“URODZONY DO WOLNOŚCI” (2013) reż. Dorota Kosierkiewicz
Historia Andrzeja Paszkiewicza, który przyszedł na świat w 1941 roku w więzieniu kieleckim. Jego rodzice zostali skazani za działalność w konspiracji. W czasie wojny dzieci, które rodziły się w więzieniu miały bardzo małe szanse na odnalezienie rodziny.
“BYŁEM ŻOŁNIERZEM” (2008) reż. Małgorzata Bednarska
Dokumentalna podróż przez historię życia i walki partyzanckiej Henryka Pawelca ps. “Andrzej”. Żołnierz oddziału AK “Wybranieccy” opowiada o początkach konspiracji w swojej rodzinnej miejscowości Wzdół Rządowy, o nieudanych zamachach na agenta gestapo Franza Wittka w Kielcach oraz o więzieniu kieleckim, w którym byli osadzeni jego koledzy z oddziału.
“Żolnierze wyklęci – Rozkaz uwolnić więźniów UB” (2008)
Czwarty odcinek programu z cyklu KONFLIKTY, BITWY, WOJNY – “Żołnierze Wyklęci”, pt. “Rozkaz – uwolnić więźniów UB”, w którym autorzy – Prezes Fundacji “Pamiętamy”, Pan Grzegorz Wąsowski, dr Kazimierz Krajewski i dr Tomasz Łabuszewski – opowiadają o rozbiciu więzień w Kielcach i Radomiu w 1945 r., dalszych losach autorów tych akcji: kpt. Antoniego Hedy ps. “Szary” i por. Stefana Bembińskiego ps. “Harnaś”, a także o dalszej walce przeciwko komunistom żołnierzy Związku Zbrojnej Konspiracji, m.in. Tadeusza Zielińskiego “Igły”, Marcina Sadowskiego “Dzidy” i Włodzimierza Kozłowskiego “Oriona”.