Janusz Drwęski (1886-1974)
Janusz Drwęski przyszedł na świat 26 czerwca 1886 r. w Warszawie. Nie znamy szczegółów dotyczących dzieciństwa naszego bohatera. W 1907 r. po ukończeniu Szkoły Zgromadzenia Kupców m. Łodzi, podjął studia na wydziale chemii Uniwersytetu w Zurychu. Następnie zdobywał wiedzę w Instytucie Chemii Stosowanej w Montpellier.
Po ukończeniu kształcenia powrócił na ziemie polskie, gdzie otrzymał zatrudnienie w przemyśle, pracując w zakładach cementowych i spirytusowych. W styczniu 1914 r. wyjechał do Zdołbunowa podejmując pracę w zakładach Towarzystwa Fabryki Portland Cementu „Wołyń”. Zbliżający się front sprawił, że we wrześniu 1915 r. został odesłany do Kurska, a następnie do Charkowa. Po powrocie do Zdołbunowa opiekował się sprzętem pozostawionym na terenie fabryki. Skazany na śmierć przez bolszewików, w 1919 r. uciekł na ziemie kontrolowane przez państwo polskie.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej wstąpił do Wojska Polskiego, gdzie walczył jako saper. W styczniu 1921 r. powrócił do pracy w cementowni „Wołyń”, zaś cztery lata później podjął pracę w Dyrekcji Państwowego Monopolu Spirytusowego w Warszawie. Następnie pełnił stanowiska kierownicze w Warszawie, Lwowie, Bielsku (obecnie Bielsko-Biała) i Starogardzie.
W 1938 r. objął posadę kierownika w Zakładach Wapiennych „Kadzielnia” w Kielcach. Jak wskazywał jeden z pracowników L. Heinich, po wybuchu II wojny światowej, aż do lata 1940 r. Janusz Drwęski pełnił funkcję Treuhändera (powiernika/administratora) w wyżej wymienionym zakładzie. Decyzja ta mogła być podyktowana jego biegłą znajomością języka niemieckiego, a także wcześniejszymi studiami.
Sytuacja, w jakiej znalazł się Janusz Drwęski uległa zmianie 11 lipca 1940 r. Tego dnia został aresztowany przez Gestapo i trafił do więzienia na ul. Zamkowej w Kielcach. Jego próby uwolnienia prowadzone przez bp. Czesława Kaczmarka nie powiodły się. Dopisany do listy osób przeznaczonych na eksterminację w obozie koncentracyjnym, znalazł się w transporcie więźniów, który 17 lipca 1940 r. dotarł do KL Sachsenhausen. Jako więzień otrzymał numer 28 006.
W trakcie pięcioletniego pobytu w obozie przebywał w blokach nr 68, 45, zaś później w bloku nr 4. Wcześniejsze doświadczenie chemika sprawiło, że został przeznaczony do pracy w piwnicy laboratorium „Klinka”, gdzie jako jedyny przeżył alianckie bombardowanie. Przebywając w obozie pisał w języku niemieckim listy adresowane do żony i córki.
Wraz ze zbliżaniem się frontu wschodniego, od 21 kwietnia 1945 r. uczestniczył w „marszu śmierci” więźniów obozu KL Sachsenhausen. Uwolniony 2 maja 1945 r. ważył zaledwie 39 kg. Po dotarciu do portu w Lubece, dzięki pomocy Czerwonego Krzyża został przewieziony do Szwecji.
Po kilku miesiącach rekonwalescencji w Lund i Malmo, w październiku 1945 r. powrócił do kraju. Dwa lata później zamieszkał w Siedlcach, gdzie przyjął posadę dyrektora Państwowego Monopolu Spirytusowego Wytwórni Laku. Z powyższej funkcji zrezygnował w listopadzie 1950 r. Następnie objął stanowisko kierownika w zakładach wydobywających kredę w Kornicy. W 1952 r. stworzył album zawierający listy, fotografie, a także sporządzone osobiście mapy i plany obozu KL Sachsenhausen.
Janusz Drwęski zmarł 13 lipca 1974 r. i został pochowany na cmentarzu przy ul. Cmentarnej w Siedlcach.
Gracjan Duda
Źródło:
Domański T., Jankowski A., Akcja AB na Kielecczyźnie, Kielce 2009
Heinich L., Wspomnienia z Kadzielni, „Studia Muzealno-Historyczne”, t. 8, 2016
Kolekcja Janusza Drwęskiego – Archiwum Państwowe w Siedlcach