Jerzy Walocha ps. „Jur” (1920-1944)
Urodził się 5 lipca 1920 roku w Kielcach. Pochodził ze średniozamożnej rodziny Romana i Józefy Walochów. Mieszkał na ulicy Husarskiej 15 z rodzeństwem: Janem, Edmundem i Marią. Uczył się w szkole powszechnej nr 9 na Baranówku, a w latach 1932-1939 w Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Kielcach. Działał aktywnie w harcerstwie. Należał do 12 Kieleckiej Drużyny Harcerzy im. S. Czarnieckiego na Baranówku, a następnie do l KDH im. D. Czachowskiego. Pełnił funkcję zastępowego.
II wojna światowa zastała go w Kielcach. Od 1940 r. był żołnierzem ZWZ-AK. Walczył w Wydzielonym Oddziale Wojska Polskiego dowodzonym przez mjr Henryka Dobrzańskiego pseud. „Hubal”. Następnie wraz ze starszym bratem Janem prowadził działalność konspiracyjną w placówce „Błoto” na terenie Bielin. Brał udział przy magazynowaniu broni w tutejszym kościele i na cmentarzu. Wiosną 1941 r. Jerzy i jego brat „Janek” zostali wyznaczeni do zamachu na agenta Gestapo Franza Wittka. Termin akcji wyznaczono na 14 kwietnia. Na dzień przed zamachem, w wyniku zdrady Stanisława Okulskiego, 13 kwietnia 1941 r. Gestapo aresztowało kilkunastu konspiratorów w Bielinach, a w Kielcach braci Walochów.
Obydwaj zostali przewiezieni i osadzeni w więzieniu na ul. Zamkowej. Tutaj przeszli ciężkie śledztwo w czasie którego byli torturowani. „Janek” został wywieziony do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu i tam zginął 13 października 1941 r. Jerzemu udało się uciec 27 maja 1941 r. , kiedy Niemcy wieźli go samochodem z więzienia do lasu koło Cedzyny na rozstrzelanie. Przez dłuższy czas ukrywał się, lecz nadal pracował w konspiracji. W 1943 r. wstąpił do oddziału partyzanckiego Armii Krajowej pod dowództwem „Barabasza”. Walczył pod pseudonimem „Jur” w stopniu plutonowego.
Jerzy Walocha poległ na Biesaku 8 lutego 1944 r. w czasie obławy zorganizowanej w okolicy Słowika koło Kielc. Spoczął na cmentarzu w Białogonie, a po ekshumacji został pochowany w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Starym w Kielcach.
Źródło:
Włodzimierz Matwin, Walocha Jerzy (1920-1944), Harcerski Słownik Biograficzny Kielecczyzny, praca zbior. pod red. A. Rebalskiego.
Włodzimierz Matwin, „Jedynka”. 1 Kielecka Drużyna Harcerska im. Dionizego Czachowskiego 1912-1982, Kielce 1986.
Maria Michalczyk, Diabeł „Piątej Kolumny”, LSW 1986.