Partyka Jan

Jan Partyka ps. “Średni”, “Julian” (1885-1967)

Urodził się 4 grudnia 1885 roku w Kielcach w rodzinie robotniczej. W 1900 r. rozpoczął praktykę w warsztacie ślusarskim. W 1901 r. ukończył Szkołę Niedzielno-Rzemieślniczą.

W 1904 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Zajmował się początkowo kolportowaniem nielegalnej literatury. Następnie był członkiem Lokalnego Komitetu Robotniczego PPS Frakcji Rewolucyjnej i Egzekutywy tego  Komitetu. Utrzymywał kontakty z Komitetem Wojskowo-Rewolucyjnym Partii Socjalistów-Rewolucjonistów, działającej w rosyjskim garnizonie w Kielcach. Pełnił także funkcję zastępcy instruktora Organizacji Bojowej w Okręgu Kieleckim. Uczestniczył w wielu akcjach, m.in. w zamachu na naczelnika więzienia kieleckiego Mikołaja Greckiego, w odbiciu Bronisławy Nawrot – Optołowicz, w napadzie na pociąg pocztowy w Szydłowcu i kasę kolejową w Tumlinie. Aresztowany w 1908 r., był więziony w Kielcach, Radomiu, Chęcinach i Warszawie. W kolejnych rozprawach sądowych skazany został ostatecznie na 15 lat ciężkich robót. Karę początkowo odbywał w X Pawilonie warszawskiej Cytadeli, a następnie wywieziono go do kolonii katorżniczej w Nerczyńsku za Bajkałem.

 

Jan Partyka w czasie pobytu w warszawskiej Cytadeli.

Z katorgi wyzwoliła go rewolucja lutowa 1917 r. w Rosji. Nie powrócił jednak  do Polski, ponieważ nie mógł przekroczyć frontu niemieckiego. Udał się najpierw do Moskwy, potem do Niżnego Nowogrodu, Kijowa i w końcu do Mińska. 24 grudnia 1917 r. udało mu się przekroczyć front, został jednak aresztowany przez Niemców i trafił do obozu jenieckiego. Ostatecznie przewieziono go do Kielc, gdzie został zwolniony przez władze austriackie 26 czerwca 1918 r.

 Po powrocie Partyka natychmiast włączył się do pracy w PPS. Został instruktorem Samoobrony Robotniczej PPS, przeprowadził kilka akcji i uczestniczył w przygotowaniach do rozbrajania okupantów. Jesienią 1918 r. dokonał udanego zamachu na Włodzimierza Annienkowa, wykonując wyrok PPS Fr. Rew. z 1909 r.

W całym okresie międzywojennym J. Partyka uczestniczył w licznych wiecach i  pochodach pierwszomajowych – przemawiał, agitował, zachęcał do wstąpienia do ruchu robotniczego. W 1924 r. został wybrany do Rady Klasowych Związków Zawodowych. Był także jednym z organizatorów w Kielcach Koła Stowarzyszenia Byłych Więźniów Politycznych w 1925 r. Został jego prezesem i członkiem Sądu Honorowego. W 1931 r. otrzymał Krzyż Niepodległości z Mieczami, a jako katorżnik od 1929 r. otrzymywał tzw. zaopatrzenie.  Angażował się w bardzo wiele różnych form działalności społecznej, m.in. był radnym miejskim, członkiem zarządów Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego, PSS „Społem”, Robotniczego Towarzystwa Dobroczynności. W 1937 r. na skutek konfliktów w kieleckim PPS wystąpił z partii i zrzekł się mandatu radnego.

Powiązania J. Partyki z konspiracją w czasie II wojny światowej nie są do końca wyjaśnione. Wiadomo jednak, że na początku wojny kontaktował się w Warszawie z Tomaszem Arciszewskim i z jego polecenia jeździł do Zagłębia. W Kielcach działała organizacja założona przez członków PPS-WRN i jednym z jej przywódców był Partyka. W okresie późniejszym utrzymywał on kontakty zapewne z ZWZ, o co był oskarżony przez NKWD i SB. Po wkroczeniu wojsk radzieckich został aresztowany. Był więziony do lipca 1945 r.

Po II wojnie Partyce powierzono zadanie powołania Ubezpieczalni Społecznej, w której następnie pracował. Od 1945 r. został przewodniczącym Komitetu Miejskiego PPS. Po zjednoczeniu PPS i PPR był członkiem PZPR. W latach 1946-1947 był przewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej, a w latach następnych przewodniczącym Komisji Finansów i Komisji Gospodarki Komunalnej. Na przełomie 1954/1955 r. oddał legitymację partyjną, którą przywrócono mu po wydarzeniach 1956 r.

Zmarł 5 marca 1967 roku. Pochowany został na Cmentarzu Starym w Kielcach.

 

Artur Szlufik

 

Źródło: Kieleccy Bohaterowie 1905-1907. Relacje Jana Partyki, Piotra Wiślickiego i Cecylii Stodółkiewicz-Fiołek, oprac. B. Szabat i M. Nowak, Kielce 2003.