Zygmunt Rafalski ps. „Sulimczyk” (1912-2000)
Urodził się 28 października 1912 roku w Wolanowie w powiecie radomskim. Przed wybuchem wojny ukończył cztery lata studiów chemicznych na Uniwersytecie Warszawskim oraz kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskimi. W czasie studiów związał się z Obozem Narodowo-Radykalnym.
Został zmobilizowany do 28. Dywizjonu Artylerii Ciężkiej i jako oficer obserwacyjny walczył w kampanii wrześniowej. 10 września 1939 r. otrzymał Krzyż Walecznych za udział w bitwie pod Kamieniem koło Skierniewic. Brał udział w obronie Modlina. Po kapitulacji przebywał w obozie jenieckim w Działdowie.
Po zwolnieniu z obozu zamieszkał w Policznej, gdzie zaangażował się w działalność konspiracyjną. Był współwydawcą pism konspiracyjnych „Czyn” i „Ogniwo”. Do czerwca 1943 r. pełnił rolę komendanta NSZ powiatu kozienickiego. W maju 1943 r. zagrożony aresztowaniem wyjechał do Warszawy i ukrywał się pod nazwiskiem Zygmunt Cieślikowski. 12 czerwca po powrocie do Policznej przeżył pacyfikację tej miejscowości, w ostatnim momencie uciekając przez okno przed niemieckimi żandarmami. Po tych wydarzeniach przeniósł się do Skarżyska-Kamiennej, gdzie zmienił nazwisko na Jerzy Majkowski. Pełnił tam od września 1943 r. funkcję zastępcy komendanta i p.o. komendanta NSZ miasta i i rejonu Skarżysko-Kamienna. W obawie przed aresztowaniem opuścił miasto i wstąpił do oddziału NSZ „Leona”.
Od listopada 1944 r. w Brygadzie Świętokrzyskiej NSZ w stopniu kapitana. Został dowódcą 5. kompanii 202. Pułk Piechoty NSZ. Od 19 grudnia pełnił obowiązki szefa sztabu 202 PP, od 2 stycznia 1945 r. szef sztabu Pułku Nadwiślańskiego.
W połowie lutego 1945 r. został skierowany na kurs specjalny jako dowódca grupy kursantów. Po przeszkoleniu na poligonie w Libicach koło Pragi został dowódcą patrolu zrzuconego do kraju z 22/23 marca 1945 roku. Odlatujących do kraju żegnał zastępca dowódcy brygady, Władysław Marcinkowski „Jaxa”, który przypomniał, że nie obowiązują ich żadne rozkazy ani instrukcje niemieckie, a jedynym celem ich misji jest kontakt z Komendą Główną NSZ i przekazanie raportu o sytuacji brygady. Zrzut nie był udany, skoczkowie zamiast lądować w Wierzbicy k. Radomia znaleźli się w pobliżu Sandomierza, w okolicy Dwikozów. Rafalski zdołał odnaleźć tylko część grupy. Na początku kwietnia udał się do Częstochowy, gdzie skontaktował się z Józefem Chmielewskim „Aleksandrem” i łączniczką KG NSZ Marią Kobierzycką. Poprzez inspektora Komendy Głównej NSZ Mirosława Ostromęckiego „Mirka” przekazał meldunki do komendy Głównej NSZ. Następnego dnia, 8 kwietnia, został aresztowany w Krakowie przez UB. Poddano go ciężkiemu śledztwu, a następnie przekazano do UB w Kielcach. Został uwolniony z kieleckiego więzienia przy Zamkowej wraz z innymi więźniami w wyniku akcji Antoniego Hedy „Szarego” w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r.
Zygmunt Rafalski wyjechał z żoną najpierw do Gdańska, a następnie do Szczecina. Podjął pracę jako urzędnik w Centrali Rybnej posługując się fałszywym nazwiskiem Zygmunt Cieślikowski. Ujawnił się w 1947 r. W połowie 1948 r. został aresztowany i przewieziony do Warszawy, a w kwietniu 1950 r. skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności. Wyrok odbywał w więzieniu mokotowskim. 11 listopada 1956 r. został zwolniony warunkowo, z pięcioletnim pozbawieniem praw obywatelskich. Nie mógł dostać pracy. Zamieszkał w Świnoujściu i pracował fizycznie jako pomocnik rybaka. Władze, obawiając się, aby nie uciekł do Szwecji, zabrały mu kartę rybaka. Rafalski zmuszony był szukać nowej pracy. Dzięki pomocy znajomych wyjechał do Warszawy i tam otrzymał pracę w Zakładzie Chemii Budowlanej. Zmarł 13 października 2000 r. w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Bródnowskim.
Ewa Działowska
Źródło:
Czesław Brzoza, „Ludzie Brygady. Noty biograficzne oficerów i żołnierzy Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych”, Kraków 2015;
Barbara Jachimczak, „Losy żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych na Kielecczyźnie”, Lublin 2016;
Dariusz Węgrzyn, „Tam i z powrotem”. Skoczkowie spadochronowi oraz grupy piesze Brygady Świętokrzyskiej i ich powrót do kraju w początkach 1945 r.”, [w]: „Polskie Oddziały Wartownicze przy armii amerykańskiej w latach 1945-1989”, pod red. `Moniki Mazanek-Wilczyńskiej, Pawła Skubisza, Henryka Walczaka;