Miejscowość Wolica koło Jędrzejowa to miejsce, w którym ksiądz Daniel Olszewski przyszedł na świat. Wydarzyło się to dnia 5 września 1934 roku.
Mury kościoła Świętej Trójcy w Jędrzejowie były świadkiem włączenia przyszłego duchownego do Kościoła. Tam bowiem został ochrzczony (nr aktu 205). Miało to miejsce dnia 1 września 1935 r. Parafia Jędrzejów była zatem tą, z której pochodził, tą która zapoczątkowała, a później kształtowała jego wczesne życie religijne. Wraz z utworzeniem przez bp. Czesława Kaczmarka parafii w Jasionnej (1949 r.) „Wolica weszła w skład okręgu nowej parafii Jasionna”.
Lata 1952 – 1958 to czas sześcioletnich studiów w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach zakończonych święceniami kapłańskimi. Otrzymał je z rąk ks. bp. Czesława Kaczmarka dnia 31 maja 1958 r. w Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Młodzawach.
Już w roku 1961 ks. bp. Czesław Kaczmarek skierował go na studia historyczne na Wydziale Nauk Humanistycznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Od tej chwili historia stała się istotną częścią życia księdza.
Rok 1966 to czas uzyskania przez duchownego dyplomu magistra w zakresie historii. Tytuł jego pracy magisterskiej: „Struktura duchowieństwa parafialnego w archidiakonacie kurzelowskim w początkach XVI wieku”. Praca została napisana pod kierunkiem prof. Jerzego Kłoczowskiego. Był to pierwszy etap, początek historycznej i naukowej drogi przyszłego historyka Kościoła. Po trzyletnim okresie pracy w duszpasterstwie akademickim w Kielcach doczekał się kolejnego etapu naukowej ścieżki. Okres od czerwca 1969 do sierpnia 1973 roku był czasem przygotowania i obrony pracy doktorskiej. By ks. Olszewski mógł bardziej skupić się na naukowej pracy bp Jan Jaroszewicz udzielił mu na ten czas urlopu naukowego. Tytuł naukowy doktora nauk humanistycznych uzyskał on w dniu 5 grudnia 1972 r. na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Promotorem rozprawy doktorskiej młodego naukowca był prof. Stefan Kieniewicz. Pracę opublikowano w 1974 r. pod tytułem: „Struktura społeczna duchowieństwa diecezji kielecko – krakowskiej (1835 – 1864). Kolejną znaczącą pra-cą były Przemiany społeczno-religijne w Królestwie Polskim w pierwszej połowie XIX wieku (1984 r.). Nie można pominąć dwóch kolejnych prac: Polska kultura religijna na przełomie XIX i XX wieku (1996 r.) oraz Kultura i życie religijne społeczeństwa polskiego w XIX wieku (2014 r.). Jeśli chodzi o diecezję kielecką to „był współautorem wzorcowych monografii parafii: Kije, Skalbmierz, Jędrzejów”. Ogółem: jego bibliografia obejmuję ponad 350 publikacji, w tym kilkanaście książek. Odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
Kościół Trójcy Świętej w Jędrzejowie (Źr. foto Wikipedia)
Od lat sześćdziesiątych wieku XX ks. Olszewski „prowadził badania historyczne nad duchowieństwem diecezji kieleckiej pierwszej połowy XIX wieku”. To ważny okres jego życia biorąc pod uwagę działalność naukową. Był to bowiem czas, w którym ksiądz zainteresował się aktami konsystorskimi. Dzięki postawie ówczesnego archiwariusza ks. Tomasza Wróbla, który wykazał zrozumienie dla naukowych zainteresowań ks. Daniela młody duszpasterz akademicki mógł skoncentrować się na badaniach nad aktami i rozwijać je. Zatem „współpraca i zaufanie na gruncie diecezjalnym pozwoliły na przeprowadzenie pionierskich badań i w konsekwencji dokonało się rozpoznanie przydatności archiwaliów kieleckich do badań nad historią Kościoła”. Owocem pracy był powstały artykuł opublikowany w 1969 roku, który był „najpełniejszym i wczesnym w realiach nauki polskiej rozpoznaniem zasobu dobrze zachowanego dziewiętnastowiecznego zespołu o nazwie Konsystorz Kielecki”. Tekst ten omawiał zasób konsystorza kieleckiego pod względem przydatność do badań. Warto mieć to na uwadze, a gdy znajdziemy się w obrębie Archiwum Diecezjalnego w Kielcach warto również wspomnieć zarówno pomocnego ks. Wróbla jak i ks. Olszewskiego. Należy podkreślić, że „ten etap rozwoju zaciążył na całym dorobku ks. Olszewskiego i uczynił go wytrawnym znawcą dziewiętnastowiecznej historii”.
Nie można pominąć działalności dydaktycznej ks. Olszewskiego. Dnia 31 sierpnia 1973 r. mianowany został przez bp. Jana Jaroszewicza profesorem historii Kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym w Kielcach. 37 lat pracy księdza jako wykładowcy zaowocowało również w postaci syntetycznego podręcznika autorstwa duchownego. Były to „Dzieje chrześcijaństwa w zarysie”. Podręcznik został wydany czterokrotnie. Początkowo od roku akademickiego 1976/1977 funkcjonował jako skrypt. Pierwsze wydanie ukazało się po dziewięciu latach wykładów.
Podręcznik „Dzieje chrześcijaństwa w zarysie” (Źr. foto – D. Olszewski, Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1983)
Swoje wykłady i myśli na temat dziejów Kościoła w Polsce zamieścił również w publikacji broszurowej Polska chrześcijańska.
Publikacja broszurowa „Polska chrześcijańska” (Źr. foto – D. Olszewski, Polska chrześcijańska. Zarys dziejów (966-1984), Kielce 1985)
Nawiązując wciąż do dydaktyki: „całokształt prac nad magisteriami zamyka w liczbie zaledwie 8-u wypromowanych księży magistrów”. W Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach, gdzie również był zatrudniony „wypromował 70 prac”.
Ks. Daniel Olszewski (Źr. foto – Bu.kul.pl)
Już podczas emerytury wciąż kontynuował swe badania. Angażował się w wiele inicjatyw w tym również w tworzone przy Archiwum Diecezjalnym w Kielcach stowarzyszenie katolickie o nazwie Towarzystwa Przyjaciół Archiwum Diecezjalnego im. bł. Wincentego Kadłubka w Kielcach. Dnia 9 października 2012 roku o godzinie 16:30 wygłosił pierwszy inauguracyjny referat Kult bł. Wincentego Kadłubka. Referat zakończył postulatem, że autor Kroniki polskiej jest dobrym kandydatem na patrona towarzystwa. Był nie tylko twórcą towarzystwa, ale i jego aktywnym uczestnikiem bo „do czasu choroby był regularnie na wszystkich posiedzeniach towarzystwa. Opuścił w tym czasie tylko jedno spotkanie”.
Zmarł 6 lutego 2015 r.
Uroczystości pogrzebowe ks. Daniela Olszewskiego (Źr. foto – Diecezja.kielce.pl)
W trakcie homilii ks. dr Andrzej Kwaśniewski powiedział:
„Widzieliśmy go wszyscy w postawie szlachetnej i pozie nauczającej, a niektórzy widzieli jego legendarne biurko, przy którym działał i które było dla niego ołtarzem pracy”. Podkreślił również „oryginalność badań nad kulturą religijną, kwerendy ogólnopolskie i – „prawdziwe złoto – dwa lub pięć talentów”, które zmarły przywoził do Kielc jako efekty swej pracy m.in. w Paryżu, Warszawie, Lublinie czy Lubartowie”.
Andrzej Korban
Źródła:
Kwaśniewski Andrzej, Ksiądz profesor Daniel Olszewski (1934-2015) Prace wykonane dla Diecezji Kieleckiej w: Nasze gene-historie
Kwaśniewski Andrzej, Ks. prof. dr hab. Daniel Olszewski (1934 – 2015) – biogram oraz bibliografia podmiotowa i przedmiotowa w: “Kościół w Polsce”, 2016, T. 15
Kwaśniewski Andrzej, Fotografie w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach w: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne: organ Ośrodka Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. T. 117 (2021)
Kwaśniewski Andrzej, Dorobek dydaktyczny księdza Daniela Olszewskiego w zakresie historii Kościoła w: Biografistyka Pedagogiczna Rok 8 (2023) nr 1
Witczyk Henryk (red.). Nowa encyklopedia chrześcijaństwa, Kielce 2016
https://m.niedziela.pl/artykul/13995//www.oblezenie.mezczyzni.net