Ks. Stanisław Ryńca ps. “Dan” (1915-1987)
Urodził się 18 sierpnia 1915 r. w Wojciechowie k. Pińczowa, parafia Kazimierza Wielka. Pochodził z rodziny chłopskiej. Ukończył gimnazjum w Wadowicach i wstąpił do seminarium duchownego w Kielcach. 8 marca 1941 r. otrzymał święcenia kapłańskie z rąk ks. bp. Czesława Kaczmarka i został mianowany wikariuszem w Gołczy. Tam rozpoczął działalność w Związku Walki Zbrojnej. Z obawy przed aresztowaniem był często przesuwany na różne parafie. Był wikariuszem w Leszczynach koło Kielc, w Sancygniowie i w Zadrożu.
W sierpniu 1943 r. został zaprzysiężony jako kapelan podobwodu Skała w Inspektoracie “Maria”, 106. Dywizji Piechoty AK. Naczelnym kapelanem Inspektoratu był proboszcz parafii Zadroże ks. płk Wacław Jabłoński, ps. “Wilk”, któremu podlegał ks. Ryńca. Kapelani na podstawie gotowych metryk chrztu przygotowywali dokumenty dla ludzi z konspiracji i dla Żydów. Służbę kapłańską w podziemnej armii ks. Ryńca zakończył w stopniu majora, odznaczony został Srebrnym Krzyżem Zasługi i Krzyżem Walecznych.
W październiku 1945 r. ks. Stanisław Ryńca ujawnił przed nową władzą swoją działalność konspiracyjną. Od 17 lutego 1945 r. był wikariuszem w Skale, gdzie włączył się czynnie w działalność Zrzeszenia WiN. Zwróciło to uwagę urzędu bezpieczeństwa. Za zgodą ordynariusza ks. bp Czesław Kaczmarek wyjechał do diecezji olsztyńskiej. Został proboszczem w Podgrodziu k. Elbląga. Tu również był śledzony. W listopadzie 1946 r. opuścił Warmię i schronił się w parafii Domowice w diecezji wrocławskiej. Stąd wrócił na kilka dni na wikariat w Zagnańsku w diecezji kieleckiej. 5 sierpnia 1947 r. otrzymał nominację na wikariusza i prefekta w Busku Zdroju, gdzie miejscowe władze z niepokojem odnotowały jego gorliwą działalność duszpasterską.
W 1949 r. ks. Ryńca przeniósł się do diecezji opolskiej, był wikariuszem w parafii św. Franciszka w Zabrzu. 27 listopada 1950 r. został aresztowany, UB przeprowadził rewizję w jego mieszkaniu. Został osadzony w areszcie wojewódzkim UB w Kielcach i poddany śledztwu. 13 marca 1951 r. przejęła je Prokuratura Wojskowa w Krakowie. W zakończonym 23 czerwca śledztwie ks. Ryńca jako syn kułaka oskarżony został o przynależność do WiN na terenie Skały w okresie od jesieni 1945 do maja 1946 r., o przechowywanie broni i amunicji bez zezwolenia od stycznia 1945 do 10 stycznia 1949 r. w Zadrożu, Skale i Grodzisku.
10 sierpnia 1951 r. przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie odbyła się rozprawa sądowa ks. Stanisława Ryńcy. Oskarżał prokurator chorąży Andrzej Bilons, obrońcą był adwokat Edward Jaśko. Ksiądz został skazany na 7 lat więzienia, utratę praw publicznych na 3 lata i przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa. Mimo odwołania się, sąd nie uwzględnił skargi i wyrok został utrzymany.
Karę odbywał w więzieniach w Krakowie, Wiśniczu Nowym, Mokotowie, we Wronkach i w Rawiczu. Kuria diecezjalna i rodzina pisały petycje do władz państwowych o zwolnienie z więzienia. Żadnej odpowiedzi nie było. We wrześniu 1953 r. ks. Stanisława Ryńcę włączono jako świadka w pokazowy proces ks. bp. Czesława Kaczmarka. 6 kwietnia 1954 r. sąd w Krakowie na mocy “amnestii” zmniejszył ks. Ryńcy zasądzoną karę więzienia do 4 lat i 8 miesięcy, a 17 grudnia 1954 r. wydał postanowienie o warunkowym zwolnieniu z więzienia. 24 grudnia 1954 r. został wypuszczony z więzienia we Wronkach na wolność.
Po dłuższym odpoczynku udał się do diecezji opolskiej. 15 października 1956 r. został mianowany proboszczem w Staniszczach Wielkich koło Strzelec Opolskich. Na prośbę biskupa Jaroszewicza powrócił do diecezji kieleckiej i 2 kwietnia 1966 r. został wikariuszem parafii Pałecznica. Przez dłuższy czas Wydział ds. Wyznań z Krakowa nie wyrażał zgody na objęcie przez niego probostwa. Dopiero w 1972 r. ks. Ryńca został proboszczem i dziekanem w Wolbromiu, a dwa lata później w Stopnicy. Z powodu stanu zdrowia nadwyrężonego pobytem w więzieniach w 1979 r. zrzekł się probostwa. Po długiej i ciężkiej chorobie zmarł 15 grudnia 1987 r. w Kielcach. Został pochowany w Kazimierzy Wielkiej.
Ewa Działowska
Ks. D. Wojciechowski, Księża niezłomni. Diecezja kielecka, Włoszczowa-Kurzelów 2011
https://www.geni.com/people/ks-Stanisław-Ryńca/6000000015666703814
zdjęcie: https://parafiajugow.pl/czytaj,troche,historii,parafii,9.html