Mieczysław Poniński (1870-1940)
Mieczysław Poniński urodził się 16 czerwca 1870 r. w majątku Płoska w powiecie ostrogskim na Wołyniu. Był synem Władysława i Olgi z d. Świętopełk-Czetwertyńskiej. Pochodził z rodziny ziemiańskiej pieczętującej się herbem Łodzia.
Nie wiemy, jak wyglądały młodzieńcze lata naszego bohatera. Wraz z opuszczeniem rodzinnego Sapożyna na Wołyniu, w latach 80. XIX w. za namową ojca kształcił się w szkołach wojskowych we Florencji i Modeine. Po rozpoczęciu służby w armii włoskiej, od 1888 r. był podporucznikiem 6 pułku szwoleżerów (lansjerów) Aosty. Awansując do stopnia porucznika został instruktorem szkoły jazdy konnej w rzymskiej dzielnicy Tor di Quinto.
Oskarżenia o długi karciane, a także pokątny handel końmi sprawiły, że w 1893 r. złożył dymisję ze stopnia oficerskiego i wystąpił o stały urlop w randze sierżanta. Zamiłowanie do jazdy konnej sprawiło, że po powrocie na ziemie polskie uczestniczył w organizowanych konkursach hippicznych. Podczas jednego z nich, rozegranego w Antoninach w 1899 r. ustanowił nowy rekord wysokości skoku nad przeszkodą – 165, 5 cm.
W lipcu 1894 r. wszedł w związek małżeński z Amelią z d. Jastrzębską. Mieli trójkę dzieci – Michalinę, Julię oraz Marię.
Nie wiemy, jak wyglądały lata życia naszego bohatera z okresu przed i w trakcie I wojny światowej. We wrześniu 1919 r. zgłosił się do służby w odrodzonym Wojsku Polskim. Awansując do stopnia majora, a następnie podpułkownika, w październiku 1920 r. objął funkcję attaché wojskowego przy Poselstwie RP w Rzymie. Po kilku miesiącach został odwołany z placówki. Przyczynę stanowiło zatajenie faktu pozbawienia stopnia oficerskiego w armii włoskiej. Rok po objęciu funkcji attaché został zwolniony z wojska i przeniesiony do rezerwy.
Fragmentaryczne informacje wskazują, że w okresie międzywojennym zamieszkiwał na stałe w Krakowie. Będąc związanym z klubem sportowym Cracovii, w 1923 r. pełnił funkcję honorowego prezesa tutejszej sekcji kolarskiej. Jednocześnie, za sprawą żony Amelii był właścicielem majątków ziemskich w Dębianach i Jurkowie w ówczesnym powiecie pińczowskim.
Moment wybuchu II wojny światowej zastał go najprawdopodobniej na terenie Krakowa. W 1940 r. Mieczysław Poniński przeniósł się do majątku w Żurawnikach, należącego do jego córki Julii G. Lamot. To właśnie tu, w ramach Akcji AB mającej na celu zagładę polskiej inteligencji, został zatrzymany przez Gestapo i 12 czerwca 1940 r. osadzony w więzieniu na ul. Zamkowej w Kielcach. Po pięciotygodniowym aresztowaniu, Mieczysław Poniński znalazł się na liście osób skazanych na eksterminację w obozie koncentracyjnym. W czasie transportu do KL Sachsenhausen, przebywał w jednym wagonie z Bolesławem Dobrowolskim, Ignacym Sucheckim, Zygmuntem Wielopolskim oraz Feliksem Rakiem.
Powyższy transport przybył na miejsce 17 lipca 1940 r. Współwięzień F. Rak wspominał „Ustawiono nas piątkami. Tak się złożyło, że trafiłem w sam środek piątki. Następny przybiegł i stanął obok mnie hrabia Poniński. Był bardzo skłopotany, bo w tym całym chaosie i bałaganie zgubił walizkę, w której miał bieliznę. Tak starowina (miał już 73 lata) desperował, że zrobiło mi się go żal, więc pobiegłem na jej poszukiwanie. Poczytywałem sobie za wielkie szczęście, że nie zostałem uderzony, gdy wracałem z walizką”. Nie znamy szczegółów z pobytu więźnia w powyższym miejscu. Na początku września 1940 r. został przeniesiony do KL Dachau, gdzie otrzymał numer obozowy 17 116. Przebywał tu kolejne dwa miesiące.
Mieczysław Poniński zginął 20 listopada 1940 r. na terenie obozu koncentracyjnego KL Dachau.
Gracjan Duda
Źródło:
Domański T., Jankowski A., Akcja AB na Kielecczyźnie, Kielce 2009
Majzner R., Podpułkownik Mieczysław hr. Poniński – attaché wojskowy Rzeczypospolitej w Rzymie (1920-1921), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, nr 103, 2019
Rak F., Krematoria i róże. Wspomnienia więźnia obozów w Sachsenhausen i Dachau, oprac. S. Młodożeniec-Warowna, Warszawa 1971
Holocaust Survivors and Victims Database — Mieczyslaus PONINSKI